رۆژی 30/11/2013 قوتابیه‌كی زانكۆی سلێمانی ژماره23و24ی گۆڤاری(چه‌رمۆ)ی بۆ هێنام كه زانكۆی سلێمانی ده‌ریده‌كات له لایه‌نی فاكه‌ڵتی زانسته كشتوكاڵییه‌كانه‌وه.
له‌وگۆڤاره‌دا به‌بێ هیچ پاساوێك هێرشێكس ناڕه‌وا كراوه‌ته‌سه‌ر یه‌كێك له‌پیرۆزیه‌كانی ئیسلام له‌لایه‌ن سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌كه‌وه، هاتووه رقێكی شاراوه‌ی ڕشتووه به‌سه‌ر بالاَپۆشی و ژنان و كچانی بالاَپۆشدا!
10 ازار: ئه‌و پۆشاكه‌یه كه له‌سه‌رووی ناوكه‌وه بۆ خواره‌وه ئه‌پۆشێت، ئه‌كرێ به‌كوردی ده‌رپێ و شه‌رواڵ و ته‌نووره‌شی پێبووترێت، زانایانی سیره كه‌باسی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌واله‌وسلم)ئه‌كه‌ن له‌شه‌ودا ئه‌ڵێن:( وكان ینام مع المرأة من نسائه فی شعار واحد یضع عن كتفیه الردا‌ء وینام بالإزار)، كاتێك له‌گه‌ڵ یه‌كێك له‌خێزانه‌كانیدا له‌ژێر چه‌رچه‌فێكدا ئه‌خه‌وت، په‌شته‌ماڵه‌كه‌ی له‌خۆی ئه‌كرده‌وه‌و ته‌نیا به‌ئیزاره‌وه ئه‌خه‌وت. بڕوانه(شهد الكلام فی سیره خیر الانام، بهجت بن فاضل بن بهجت).
له‌وگۆڤاره‌دا به‌بێ هیچ پاساوێك هێرشێكس ناڕه‌وا كراوه‌ته‌سه‌ر یه‌كێك له‌پیرۆزیه‌كانی ئیسلام له‌لایه‌ن سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌كه‌وه، هاتووه رقێكی شاراوه‌ی ڕشتووه به‌سه‌ر بالاَپۆشی و ژنان و كچانی بالاَپۆشدا!
تاكه سه‌رچاوه‌ی نووسینه‌كه‌شی-وه‌ك خۆی ئه‌یڵێت-بریتیه له‌وتاری كابرایه‌كی میصری به‌ناوی موسته‌فا موحه‌ممه‌د راشید كه لای دكتۆر حسین موحه‌ممه‌د عه‌زیز شێخێكی ئه‌زهه‌ریه‌و دكتۆره‌و شاره‌زایه له‌ئیسلامدا، نووسینی ئه‌و كابرایه پێ له‌سه‌ر ئه‌وه دائه‌گرێت كه حیجاب و بالاَپۆشی له‌ئیسلامیشدا فه‌رزنییه!و باوێكی عه‌ره‌بیه‌و پێش ئیسلامیش هه‌بووه، نووسه‌ر ئه‌یه‌وێت بڵێ: ئافره‌تی موسڵمان ئازاده له‌وه‌دا حیجاب بپۆشێت یان نه‌یپۆشێت!و هیچ گوناهی ناگات ئه‌گه‌ر بالاَشی دانه‌پۆشێت.
منیش كه له خوێندنه‌وه‌ی وتاره‌كه بوومه‌وه، ده‌ستمكرد به‌كاری به‌دواداچوون بۆ ئه‌و بابه‌ته، بۆم ده‌ركه‌وت كه:
1- ئه‌و نووسه‌ره‌ی كه دكتۆر حسین به‌دكتۆری ئه‌زانێ، دكتۆر نیه‌و دكتۆراكه‌ی ته‌زویركردووه.
2- شێخی ئه‌زهه‌ریش نیه.
3- موسڵمانیش نیه.
4- ئه‌م وتاره‌شی له‌نووسه‌رێكی تر دزیوه‌و به‌ناوی خۆیه‌وه بلاَویكردۆته‌وه.
5- به‌هه‌ڵه‌ش له‌هه‌موو ئه‌و ئایه‌ت و حه‌دیسانه گه‌یشتووه كه له‌و وتاره‌دا دایبه‌زاندوون.
6- به‌داخه‌وه دكتۆر حسینه‌كه‌ی لای خۆشمان فریوی درۆو تێگه‌یشتنه هه‌ڵه‌كانی ئه‌وی خواردووه.
جا بۆ ئه‌وه‌ی كه‌س وانه‌زانێت ئه‌م قسانه بوختانن بۆ دكتۆر حسین یان موسته‌فای خۆبه‌دكتۆركه‌ر ریزئه‌كرێن، حه‌زئه‌كه‌م یه‌كسه‌ر بچینه‌ناو بابه‌ته‌كه‌و ناوی خوای لێبهێنین..باسه‌كه‌ش ئه‌كه‌ینه سێ ته‌وه‌ر:
ته‌وه‌ری یه‌كه‌م: سه‌رنج له‌سه‌ر موسته‌فا موحه‌ممه‌د راشید، نووسه‌ری سه‌ره‌كی وتاره‌كه.
ته‌وه‌ری دووه‌م: سه‌رنج له‌سه‌ر وه‌رگێڕانه‌كه‌ی دكتۆر حسین وه‌رگێڕی وتاره‌كه‌ی موسته‌فا راشید.
ته‌وه‌ری سێیه‌م: ئایا راسته حیجاب له‌ئیسلامدا فه‌رزنیه؟ ئه‌گه‌ر فه‌رزه به‌ڵگه له‌سه‌ر فه‌رزبوونی چیه؟
ته‌وه‌ری یه‌كه‌م:
سه‌رنج له‌سه‌ر موسته‌فا موحه‌ممه‌د راشید، نووسه‌ری سه‌ره‌كی وتاره‌كه:
ئه‌م موسته‌فا راشیده‌ی كه‌دكتۆر حسینی لای خۆمان لێیئالاَوه‌و وائه‌زانێ دوو هه‌نگی له‌دارێكدا دۆزیوه‌ته‌وه كه له‌تۆڕی ئینته‌رنێتدا بینیویه‌تی وتارێكی له‌سه‌ر فه‌رزنه‌بوونی حیجاب نووسیوه‌و ئه‌میش هاتووه خێرا وه‌ریگێڕاوه‌ته‌سه‌ر زمانی كوردی و له‌گۆڤارێكدا بلاَویكردووه‌ته‌وه كه كاری ئه‌و گۆڤاره‌نیه‌و گۆڤاره‌كه ئه‌بوو باسی كشتوكاڵ و چۆنێتی به‌كارهێنانی زه‌وی ئه‌م نیشتمانه بكات تا داهاتوو بۆ نه‌وه‌كانی دابینبكات، به‌لاَم به‌داخه‌وه دكتۆر حسین هاتووه گۆڤاره‌كه‌ی كردووه‌ته مینبه‌ری په‌لاماردانی پیرۆزیه‌كانی ئیسلام-بی هیچ پاساوێك-.
دكتۆر حسین ئه‌م موسته‌فا ناوه به‌دكتۆرو شێخێكی ئه‌زهه‌ری و شاره‌زایه‌كی ئایینی ئیسلام ئه‌زانێت، بۆ سه‌لماندنی ئه‌مه‌ش وێنه‌ی كابرای به‌جلی مه‌لایه‌تیه‌وه داناوه‌و بۆ زیاتر دڵنیاكردنی خوێنه‌رانی، هاتووه له‌كۆتایی وتاره‌كه‌یدا بڕوانامه‌ی دكتۆراكه‌ی ئه‌م موسته‌فا موحه‌ممه‌د راشیده‌شی داوه له‌گۆڤاره‌كه‌ی!بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی بزانن كه دكتۆر حسین له‌خۆیه‌وه قسه‌ی نه‌كردووه‌و زۆر گه‌ڕاوه بۆ سه‌رچاوه‌ی نووسینه‌كه‌ی و ئه‌وه‌تا وتاری شێخێكی ئه‌زهه‌ری و دكتۆرێكی ئه‌و زانكۆیه‌ی هێناوه‌و ته‌نانه‌ت وێنه‌ی بڕوانامه‌كه‌شی په‌یداكردووه! ئه‌مه‌شی بۆ ئه‌وه‌كردووه وه‌ك خۆی ئه‌ڵێ:(كێچ كه‌وته كه‌وڵمه‌وه‌و بڕیارمدا، به‌دوای سه‌رچاوه‌یه‌كدا بگه‌ڕێم، تاباوه‌ڕ به ئه‌و جۆره كه‌سه نه‌خوێنده‌وارانه بێنم، له‌ئه‌و بێئاگایی و نه‌زانینه رزگاریانكه‌م، ئه‌وه‌بوو ئه‌م گوتاره‌ی "دوكتۆر موسته‌فا موحه‌ممه‌د راشد"م له‌ئینته‌رنێتدا دۆزییه‌وه)، به‌لاَم نازانم دكتۆر زۆر نه‌گه‌ڕاوه تا بۆی ده‌ربكه‌وێت ئه‌م موسته‌فایه نه‌شێخه‌و نه‌دكتۆره‌و نه‌موسڵمانیشه!یان دكتۆر حسین گه‌ڕاوه‌و ئه‌و راستیانه‌شی بینیوه، به‌لاَم خۆشی فریوداوه‌و خوێنه‌رانیشی فریوداوه‌و چاوبه‌ستی لێكردوون! هه‌ركامیان بێت هه‌ر كاره‌ساته، وه‌ك شاعیره‌كه ئه‌ڵێ:
ان كنت تدری فتلك مصیبة وان كنت لاتدری فالمصیبة اعظم
پاش ئه‌وه‌ی هه‌واڵی ئه‌م دكتۆره ساخته‌كاره له‌ناو تۆری ئینته‌رنێتدا بڵاو بویه‌وه‌و سایته مه‌سیحی و بێدینه عه‌ره‌به‌كان (الملحدون العرب) كه‌وتنه ریكلامكردن بۆی و له‌ژێر ده‌یان ناونیشانی سه‌رنجڕاكێشدا هه‌لاَیه‌كیان نایه‌وه وه‌ك(شيخ ازهري يعترف ان الحجاب ليس فريضة اسلامية)، يان (قطع الازهر الشك باليقين ان الحجاب عادة و ليس فريضة)، (الازهر يمنح شهادة الدكتورا لرسالة بعنوان (الحجاب ليس فريضة اسلامية).
ئه‌وه بوو ئه‌زهه‌ر له‌م هه‌واڵه ئاگادار بویه‌وه‌و به ڕه‌سمی ڕایگه‌یاند كه ئه‌و هه‌واڵه هیچ بنه‌مایه‌كی راستی نییه‌و بوختان و درۆی شاخداره له لایه‌ن ئه‌و محمد راشیده‌و ئه‌و سایته ناحه‌زانه‌وه فه‌بره‌كه‌كراوه كه ره‌واج بۆ وه‌ها بوختانیك ئه‌كه‌ن ..
به پێی راگه‌یاندنێكی ئه‌زهه‌ر له(31/7/2012) له لایه‌ن دكتۆر محمد جمیعه به‌ڕێوبه‌ری ڕاگه‌یاندنی ئه‌زهه‌ر ئه‌و هه‌واڵه به‌درۆئه‌خاته‌وه‌و ڕایئه‌گه‌یه‌نێت كه ئه‌زهه‌ر ده‌عوا تۆمار ئه‌كات له‌سه‌ر ئه‌و دكتۆره ساخته‌كاره‌و ئه‌یداته دادگاو داواش له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان ئه‌كات كه ئه‌و هه‌واڵه به درۆبخه‌نه‌وه‌و هه‌واڵێك بلاَو نه‌كه‌نه‌وه كه لێی دڵنیا نه‌بن.
ئه‌م دكتۆر ساخته‌كراوه ئێستا ڕه‌گه‌زنامه‌ی میصریشی لێسه‌نراوه‌ته‌وه و شوێنی نادیاره .
سایتی فه‌رمی (دار الافتاء المصریة) له ژێر ناونیشانی (الرد علی من انكر فریضه الحجاب) به ژماره (4492) ی رۆژی (29/9/2012) نوسراوه ئه‌ڵێ: ( اما عن واقعة رسالة دكتوراه المزعومة التي نشر على بعض وسائل الاعلام انه قدم بها باحث يدعى مصطفى محمد راشد الى كلية الشريعة فرع دمنهور بجامعة الازهر و ان هذه الرسالة نفت فريضة الحجاب، و ان الكلية قد منحته تقدير امتياز عليها، فهذا كله من الكذب الصراح الذي تناقله من تناقلة من المواقع الالكترونية من غير تثبت او تمحيص او توثيق، و هو افتراء غير مقبول على ازهر الشريف شكلا و مضموما، لكونه مخالفا لما عليه الواقع الفعلي.... وقد خاطبت دار الافتناء المصرية كلية الشريعة بجامعة الازهر فرع دمنهور التي يدعى ان الرسالة المزعومة ممنوحة منها، وذلك لطلب تجلية الحقيقة حول هذه القضية، و جاء الرد الرسمي من فضيلة عميد استاذ الدكتور اسماعيل عبدالرحمن ، قاطعا باختلاق هذه الرسالة الموهومة، و تزور شهادتها المزعومة المنشورة على الشبكة العنكبوتية (الانترنيت) .. نامه‌ی فه‌رمی دكتۆر اسماعیل عبدالرحمن بۆ شێخ علی جمعه موفتی كۆماری میصری عه‌ره‌بی ..
(السلام عليكم و رحمة الله و بعد.. فيشرفني احاطة سيادتكم علما بأن المدعو مصطفى محمد راشد ليس حاصلا على درجة العالمية الدكتوراه من كلية الشريعة والقانون بدمنهور، و ان ما نشر على الانترنيت انه حصل على درجة العالمية الدكتوراه في الشريعة والقانون في موضوع (الحجاب ليس فريضة اسلامية) انما هو تزوير محض قام به المذكور، و ذلك من خلال صورة شهادة لاجازة العالية(الليسانس) التي حصل عليها من كلية الشريعة والقانون بدمنهور، حيث قام بتزويرها كما يلي :
1: استبدال جملة الاجازة العالية(الليسانس) وجعلها(الاجازة العالمية الدكتوراه ) بوضعه الميم للعالية، و كتابة الدكتوراه بطريقة املائية خاطئة.
2:- استبدال دور سبتمبر وجعله دور مايو.
3-استبدال سنة التخرج لتكون1997م بدل من1987م.
4-استبدال التقدير العام وجعله امتياز بدلا من جيد.
وخلاصة الامر: ان المذكور/مصطفى محمد راشد انما هو خريج الكلية، شعبة الشريعة والقانون، عام1987م، دور سبتمبر، بتقدير جيد، ولم يلتحق بالدراسات العليا بالكلية، ولم يحصل على الدكتوراه منها، وعنوان الرسالة المذكور وهم و خيال، ولم تمنحه الكلية لاي احد، وتفضلوا بقبول وافر التحية وعظيم التقدير، والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته).. .).. .
كه‌واته به‌پێی ئه‌م لێدوانه فه‌رمیانه ده‌رئه‌كه‌وێت كه:
یه‌كه‌م: درۆیه ئه‌م موسته‌فا راشیده دكتۆر نیه‌و بڕوانامه‌كه‌ی ته‌زویركردووه! به‌پێی راگه‌یه‌نراوێكی به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یه‌ندنی زانكۆی ئه‌زهه‌ر له31ی7ی2012داو به‌پێی نامه‌یه‌كی دكتۆر ئیسماعیل عبدالرحمنی كه بۆ شێخ عه‌لی جومعه‌ی ناردووه له29ی9ی2012و به‌پێی راگه‌یه‌نراوی ره‌سمی"رئیس قسم الدراسات العلیا بكلیه الشریعه والقانون بدمنهور" ئه‌م بڕوانامه‌یه ئه‌م ته‌زویرانه‌ی تێداكراوه:
1-بڕوانامه‌ی به‌كالۆیۆسی كردووه به‌دكتۆرا.
2-وشه‌ی(الاجازة العالیة)ی كردووه‌به(الاجازة العالمیة).
3-(اللیسانس)ی كردووه به(الدكتواره)،جا خۆزگه ئه‌وه‌نده گێلیش نه‌بوایه وشه‌ی دكتۆراكه‌ی به‌ڕاست و دروستی بنووسیایه‌و هه‌ڵه‌ی ئیملایی تێدانه‌كردایه، ئه‌وه‌تا له‌جیاتی بنووسێ (الدكتوراه) نووسیویه‌تی (الدكتواره)!
4-(سیبتمبه‌ر)ی كردووه به(مایۆ)
5-پله‌ی (جید)ی كردووه به(ممتاز)
6-مێژووی(1987م)ی كردووه‌به(1997م).هه‌رچه‌نده ئه‌مه‌ی دكتۆر حسین هێناویه‌تی كراوه به1993.
7- زیاد له‌مانه‌ش له‌لای ناوه‌كه‌یدا نووسراوه(مصطفی محمد راشد ابو عبدالله)!ئه‌وه‌شی زانراوه كونیه‌و نازناو له‌بڕوانامه‌دا نانووسرێت و ته‌نیا ناوی سیانی یان چواری ئه‌نووسرێت!!
8-له‌سه‌روو ئه‌مانه‌شه‌وه ئه‌م دكتۆره درۆینه‌یه بابه‌ته‌كه‌ی له‌نهاد كامل مه‌حمود ناوێكه‌وه دزیوه كه ئه‌ویش لای خۆیه‌وه هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی لێئه‌كات كه به‌شێوه‌یه‌كی یاسایی داوای له‌سه‌ر تۆمارئه‌كات و ئه‌یه‌وێ قه‌ره‌بووی بۆبكاته‌وه چونكه به‌رهه‌می فیكری ئه‌وی دزیوه‌و بڕوانامه‌ی پێوه‌رگرتووه!
زیاد له‌مانه‌ش نووسه‌رێك به‌ناوی(نهاد كامل محمود)-كه دیاره نووسه‌رێكی بزڕكاوو دژ به‌ئیسلامه وه‌ك له‌په‌یجه‌كه‌یه‌وه ده‌رئه‌كه‌وێت-، ئه‌م نیهاد ناوه له‌په‌یجه‌كه‌یداو له‌ژێر ناونیشانی( شیخ ازهری یسرق بحثی والازهر تمنحه الكتوراه علیه)دا ئه‌ڵێ:(...اعلن انه ان صح ان الشیخ الدكتور مصطفی راشد قد حصل علی الدكتوراه نتیجه تقدیمه بحثا مقتبسا عن مقالی الذی نشر قبله بحوالی سنه الی جامعه الازهر، فاننی احتفظ بالمطالبه بكل ما یترتب لی من حقوق فی الوقت المناسب) ..هه‌ر ئه‌مه نا، به‌ڵكو نهاد كامل ئه‌وه رائه‌گه‌یه‌نێت كه ( ئه‌م موسته‌فا راشده وتاری تری زۆری ئه‌می دزیوه‌و به‌ناوی خۆیه‌وه بلاَویكردوونه‌ته‌وه، وه‌ك: خه‌ته‌نه‌ی كچان..حه‌لاَڵی مه‌یخواردنه‌وه له ئیسلامدا...ده‌ستكارینه‌كردنی ته‌ورات و ئینجیل..و هتد).
جاتوخوا كه‌سێك ئه‌وه حاڵی بێت: وتاری خه‌ڵكی تر بدزێت و به‌درۆ بڕوانامه‌ی پێوه‌ربگرێت و خۆی بكاته شێخی ئه‌زهه‌ری و ترسنۆكانه‌ش رابكات و له‌عه‌داله‌ت هه‌ڵبێت و پاشان بچێته باوه‌شی كڵێساو به‌مه‌سیحیبوونی خۆی رابگه‌یه‌نێت تا بیپارێزن و له‌حه‌یای خۆی نه‌ترسێت و ئه‌و هه‌مووه درۆیه ریزبكات .. ئه‌بێ نووسه‌رو نووسینی كه‌سێكی وا چ نرخێكی ببێت كه دكتۆر حوسه‌ینه‌كه‌ی لای خۆمان لێی بئاڵێت و وه‌ریبگێڕێته سه‌ر زمانی كوردی.. به‌داخه‌وه نه‌ك جارێك به‌ڵكو هه‌زار جار، ئاستی زانست و خوێنده‌واری لای ئێمه هاتووه‌ته كوێ!..
ته‌وه‌ری دووه‌م:
سه‌رنج له‌سه‌ر وه‌رگێڕانه‌كه‌ی دكتۆر حسین وه‌رگێڕی وتاره‌كه‌ی موسته‌فا راشید:
دكتۆر حسین محمد عه‌زیز كه دكتۆری پسپۆڕی ڕشته‌ی كشتوكاڵه‌و دكتۆراكه‌ی له(رووه‌ك)دا هێناوه‌ته‌وه‌و ئه‌ركی سه‌رشانی بوو كه بره‌و به‌پسپۆڕیه‌كه‌ی خۆی بدات و له‌وه‌دا پێشڕه‌وتیی و داهێنان بكات و جێده‌ستی خۆی ده‌ربخات له‌داهاتووی ئه‌م نیشتمانه‌دا، كه‌چی به‌داخه‌وه زۆر له‌پسپۆڕی خۆی دووركه‌وتووته‌وه‌و هاتووه پێچاویه‌ته مه‌سه‌له ئاڵۆزه‌كانی فه‌تواو ته‌فسیری ئایات و ئه‌حادیسی ئه‌حكام!
ئێمه گله‌ییمان له دكتۆر حسین له‌چه‌ند خاڵێكدا ئه‌خه‌ینه‌ڕوو، ئومێد ئه‌كه‌ین كه جه‌نابی دكتۆر به‌سنگێكی فراوانه‌وه لێمانی وه‌ربگرێت:
1-دكتۆر بۆ ئاماده‌كردنی ئه‌م وتاره خۆی زۆر ماندوونه‌كردووه له‌ناو تۆڕی ئینته‌رنێتدا، ئه‌گینا نه‌له‌قه‌دی ئه‌م نووسه‌ره ئه‌ئالاَو نه هیچ نرخێكیشی بۆ ئه‌و نووسینه دائه‌نا، وه‌ك له‌ته‌وه‌ری یه‌كه‌مدا باسمانكرد.
ئه‌م خه‌مساردیه له‌پرۆسه‌ی نووسین و وه‌رگێڕاندا نووسه‌ر زۆر عه‌یبدارئه‌كات و متمانه‌ی له‌ناوخه‌ڵك و خوێنه‌راندا ناهێڵێت، دووریش نیه كه داهاتووی نووسینی بسووتێنێت و بیكاته گاڵته‌جاڕی ناو خه‌ڵكی.
2-دكتۆر حسین به‌هه‌ڵه زاراوه شه‌رعیه‌كانی وه‌رگێڕاوه‌و وردنه‌بووه له ماناكردنیاندا، جانازانم ئه‌وه نه‌توانین بووه یان نه‌زانین بووه، به‌ده‌ستی ئه‌نقه‌ست بووه یان له‌ده‌ستی ده‌رچووه، هه‌ركامیان بێت هه‌ر خراپه، بۆنمونه: دكتۆر حسین وشه‌ی(حیجاب)-كه‌زاراوه‌یه‌كی شه‌رعیه‌و وشه‌یه‌كی عه‌ره‌بیه- به(له‌چككردن)مانای ئه‌كات، كه‌له‌راستیدا حیجاب مانای له‌چك نیه، به‌ڵكو (خیمار)مانای له‌چكه. چونكه زمانزانه‌كانی عه‌ره‌ب وامانای ئه‌كه‌ن، له"المعجم الوسیط"دا كه‌لیژنه‌یه‌ك له‌زانایانی زمانزانی عه‌ره‌ب دایانناوه-ئه‌ڵێ:" الخمار: كل ما ستر ومنه خمار المرأه، وهو ثوب تغطی به رأسها، ومنه العمامه، لان الرجل یغطی بها رأسه، ویدیرها تحت الحنك"، ئیبنولئه‌سیر(م606ك) و حافز ئیبن حه‌جه‌ری ئه‌لعه‌سقه‌لانیش (م852ك)، ئه‌ڵێن: (الخمار) للمرأه كالعمامه للرجل.
هه‌روه‌ها(خمار)به(په‌چه) مانائه‌كات، كه‌له‌راستیدا(په‌چه)مانای وشه‌ی(نقاب)ی زمانی عه‌ره‌بیه، دیسان وشه‌ی(جلالیب) به‌هه‌ڵه مانائه‌كات و به‌هه‌ڵه‌ش ئه‌ینووسێت و ئه‌ڵێ: (جلایب)!، له‌كاتێكدا ئه‌وه(جلالیب)ه نه‌ك(جلایب)، ماناكه‌شی(دزداشه)نیه وه‌ك ئه‌و ئه‌یڵێت، به‌ڵكو(جلباب)كه موفره‌دی(جلالیب)ه، یانی(عه‌با)یان(چارشێو)یان(جبه)، نه‌ك دیشداشه، كه‌بریتیه‌له پارچه قوماشێك به‌سه‌ر جلوبه‌رگی ئاساییدا ئه‌پۆشرێت.
دكتۆر حسین مانای (حرائر)یش به ئافره‌ته ئاوریشمه‌كان ئه‌كات، له‌كاتێكدا ئه‌وه هه‌ڵه‌یه‌و راستیه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه كه(حرائر) ئافره‌ته ئازاده‌كانه، دكتۆر وایزانیوه ئه‌و(حرائر)ه یانی حه‌ریرو ئاوریشم! به‌لاَم ئه‌وه جه‌معی (حره)یه نه‌ك(حریر)، -كوچكو لێبوارێ-.
دكتۆر حسین مانای ئه‌م رسته‌یه(فما حقیقه الحجاب و المقصود به)به‌م شێوه‌یه ئه‌كات: (كه‌واته راستینه‌ی له‌چككردن و مه‌به‌سته‌كه چیه)، ئه‌م وه‌رگێڕانه‌ش ناته‌واوه‌و راستیه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه(ئه‌بێ مانای راستی بالاَپۆشی چی بێت و مه‌به‌ست پێی چی بێت)..
دكتۆر حسین بێ قه‌زابێت مانای هه‌موو ئایه‌ته‌كانی له‌راستیدا به‌هه‌ڵه‌كردووه، له‌كاتێكدا ئه‌و هه‌موو ته‌فسیره كوردیه هه‌ن و ئاسانبوو بۆ ئه‌و بگه‌ڕێته‌وه بۆیان و ته‌فسیری ئایه‌ته‌كانی به‌دروستی بگواستایه‌ته‌وه لێیان، ئه‌و تاكه حه‌دیسه‌ش كه له‌وتاره‌كه‌دا هاتووه هه‌ر به‌هه‌ڵه مانای كردووه، نه‌ك ئه‌وه به‌ڵكو ماناكه‌شی پێچه‌وانه كردووه‌ته‌وه! حه‌دیسه‌كه‌ی به‌م شێوه‌یه هێناوه: (ان اسما‌و بنت ابی بكر دخلت علی رسول الله صلی الله علیه وسلم فقال لها: یااسما‌و ان المراه اذا بلغت المحیض لم یصلح ان یری فیها الا هذا واشار الی وجهه وكفیه)، به‌م شێوه‌یه‌ش مانایكردووه ( ئه‌ی ئه‌سما گه‌ر ئافره‌ت گه‌یشته قۆناغی خوێنشتن باش نیه ئه‌وه‌ی ببینرێ، ئاماژه‌ی بۆ ده‌موچاوو ده‌ستیكرد)..دكتۆر حسین زیاد له‌هه‌ڵه‌یه‌كی كردووه له‌م په‌ره‌گرافه‌دا:
أ-حه‌دیسه‌كه‌ی به نوقسانی هێناوه، هه‌رچه‌نده خوا هه‌قه ئه‌و له‌وتاره‌كه‌ی موسته‌فا ئه‌فه‌ندیه‌وه وه‌ك خۆی گواستوویه‌تیه‌وه، به‌لاَم له‌وه‌دا گله‌یی له‌دكتۆر حسین ئه‌كرێت بۆ ئه‌و به‌راستی نه‌ینووسیوه‌و فریوی ئه‌و دكتۆره ساخته‌یه‌ی نه‌خواردایه. حه‌دیسه‌كه له سونه‌نی ئه‌بی داودا هاتووه‌و له‌عائیشه‌وه كه ئه‌ڵێت:( أن أسما‌و بنت أبي بكر رضي الله عنهما دخلت علي رسول الله صلي الله عليه وسلم وعليها ثياب رقاق فأعرض عنها رسول الله صلي الله عليه وسلم وقال لها : يا أسما‌ء إن المرأة إذا بلغت المحيض لم يصلح أن يري منها إلا هذا وأشار إلي وجهه وكفيه)، خوێنه‌ریش ئه‌زانێ ئه‌و ده‌ستكاریانه چین روویانداوه له‌و دوو ده‌قه‌دا.
ب-دكتۆر به‌وشێوه‌یه مانایكردووه كه له‌سه‌ره‌وه ئاماژه‌مان پێیدا، ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه، مانا راسته‌كه‌ی ئه‌وه‌یه(ئه‌ی ئه‌سما گه‌ر ئافره‌ت گه‌یشته قۆناغی خوێنشتن باش نیه هیچ شوێنێكی ببینرێ ئه‌مه‌ی نه‌بێت، ئاماژه‌یكرد بۆ ده‌موچاوو هه‌ردوو ده‌ستی خۆی)، (كفیه) یانی هه‌ردوو ده‌ست، له‌بناغه‌دا(كفین)هو له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئیزافه‌كراوه بۆ(ه)ی (ضمیر)، ئه‌و (نون)ه حه‌زفكراوه، به‌لاَم دكتۆر حسین به(كفه)ی تێگه‌یشتووه‌و به‌وشێوه‌یه‌ش مانایكردووه.
3-دكتۆر حسین له‌خوتوخۆڕایی به‌دیارده‌ی بالاَپۆشی په‌ستبووه‌و رقیشی له‌و دروشمه هه‌ستاوه، ئه‌وه‌نده حه‌ساسییه‌تی به‌و دیارده‌یه بۆ دروستبووه ئه‌گه‌ر به‌ده‌ستی ئه‌و بوایه یه‌ك بالاَپۆشی نه‌ئه‌هێلاَ له‌زانكۆكانی كوردستاندا! چونكه به‌لاساییكردنه‌وه‌و گاڵته‌جاڕی ئه‌زانێت، بۆچی؟ خۆی ئه‌زانێت، ئه‌وه‌تا حكومه‌ت هانئه‌دات كه‌سنوور بۆ ئه‌و دیارده‌یه دابنێن و نه‌یه‌ڵن زیادبكات! زه‌نگی ترسناكی بۆ حكومه‌ت لێئه‌دات و پێیانئه‌ڵێت:( ئه‌بێ كاربه‌ده‌ستانی میری هه‌رێم سنوورێ بۆ ئه‌و لاسایی و گاڵته‌جاڕییه دانێن تا له‌ئاینده‌دا به‌ته‌واوی بلاَونه‌بێته‌وه‌و زانكۆكان وه‌ك شارێكی نامۆو نه‌ناسراوی لێنه‌یه‌ت!).
ئه‌م هه‌ستیاربوونه زیاده‌یه به‌دیارده‌ی بالاَپۆشی و هاندانی حكومه‌ت بۆ ئه‌وه‌ی نه‌یه‌ڵێت بلاَوببێته‌وه هه‌م بێ پاساوه‌و هه‌م جۆرێك له ئیرهابی فیكریشی تێدایه كه حكومه‌ت هه‌ڵبنێت بۆئه‌وه‌ی ئازادیه شه‌خسیه‌كان بخنكێنێت و زه‌وتیان بكات، له‌ولاَته گه‌شه‌سه‌ندوو خواپێداوه‌كاندا ئافره‌تان ئازادئه‌كرێن بۆ ناو په‌رله‌مان به‌حیجابه‌وه بچن، كه‌چی دكتۆر حسین تازه ئه‌یه‌وێ بالاَپۆشی یاساغبكات له‌زانكۆكانی كوردستاندا.
4-ئه‌و گله‌ییه له‌دكتۆر حسین ئه‌كه‌ین چۆن دڵی ئه‌یهێنێت ئه‌و هه‌مووه تۆمه‌تانه بداته‌پاڵ ژنان و كچانی بالاَ پۆشی كورد، چۆن دڵی ئه‌یهێنێت گومان بخاته شوێن ئافره‌ته پاكیزه‌و بالاَپۆشه‌كان و بڵێ:(سه‌یرئه‌وه‌یه، زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری ئافره‌تانی ولاَته ئیسلامیه‌كان له‌چك ئه‌به‌ستن، به‌لاَم ئه‌و بێڕه‌وشتی و خراپه‌كارییه‌ی كه له‌ئه‌و ولاَتانه‌دا هه‌یه له‌كه‌م ولاَتی دیكه‌دا هه‌یه)!!هه‌روه‌ها ئه‌ڵێ:(ئایا له‌ژێر ئه‌و ئه‌و عه‌باو چارشێوانه‌دا قۆپی ناكه‌ن؟)یان ئه‌ڵێ:(كچان به‌قه‌ناعه‌ته‌وه له‌چكیان نه‌كردووه... به‌زۆری دایك و باوكیان له‌چكئه‌كه‌ن... ناچاركراون له‌چكبكه‌ن...هتد)..ئه‌م قسانه ته‌شیهیرن، ناڕه‌وان، ناجوانن.. گوناهه دكتۆرێك كه پێویسته كوڕان و كچانی زانكۆو كۆلێژه‌كه‌ی وه‌ك كوڕو كچی خۆی سه‌یریان بكات و ڕێزیان لێبنێت، كه‌چی پێیانبڵێ: ئه‌و بێڕه‌وشتیه‌ی له‌ناو ئه‌واندا هه‌یه له‌كه‌م ولاَتی تردا هه‌یه! كێ ئه‌ڵێ قۆپی ناكه‌ن له‌ژێر عه‌باو چارشێوه‌كانیاندا!
ئه‌گه‌ر دكتۆر وه‌ك كچه‌كانی خۆی سه‌یری كچانی كۆلێژو زانكۆی بكردایه بڕواناكه‌م مۆڵه‌تی به‌خۆی بدایه ئه‌و شه‌پۆله زۆره له‌گومان و تۆمه‌ت هه‌ڵبكاته سه‌ریان، له‌كاتێكدا ئه‌و كچه پاكیزانه سپارده‌ی دایك و باوكیانن لای ئه‌وو لای مامۆستا هاوڕێكانی دیكه‌ی، ئه‌و كه‌سه‌ش ئه‌مانه‌ت نه‌پارێزی ئه‌وه ئه‌بێ دین و ویژدانی خۆی بخاته‌ژێر پرسیاره‌وه.
5-دكتۆرحسین به‌وه ناڕه‌حه‌ت بووه كه قوتابیان پێیانووتووه: تۆ شاره‌زای بواری دینی نیت و پێویسته ڕێز له‌پسپۆڕی خۆت و خه‌ڵكیش بگری.. ئه‌وه‌نده له‌ناخدا تووڕه‌بووه له‌و قسه هه‌قه، ئه‌وه‌تا ئه‌ڵێ: :(كێچ كه‌وته كه‌وڵمه‌وه‌و بڕیارمدا، به‌دوای سه‌رچاوه‌یه‌كدا بگه‌ڕێم، تاباوه‌ڕ به ئه‌و جۆره كه‌سه نه‌خوێنده‌وارانه بێنم، له‌ئه‌و بێئاگایی و نه‌زانینه رزگاریانكه‌م، ئه‌وه‌بوو ئه‌م گوتاره‌ی "دوكتۆر موسته‌فا موحه‌ممه‌د راشد"م له‌ئینته‌رنێتدا دۆزییه‌وه)..
نه‌ئه‌بوو دكتۆر به‌و قسه هه‌قانه تووڕه‌ببوایه، چونكه له‌راستیدا ئه‌بێ قوتابیان له‌دكتۆرو مامۆستاكانیانه‌وه فێرببن كه ڕێز له‌پسپۆڕی بگرن، ئه‌گه‌ر دكتۆره‌كان رێز له‌پسپۆڕی خه‌ڵكی تر نه‌گرن ئه‌ی كێ ئیتر رێز له‌خوێندن و خوێنده‌واری و پسپۆڕی بگرێت، به‌تایبه‌تی له‌م سه‌رده‌مه‌ی تێیدا ئه‌ژین كه زانست ده‌یان لق و پۆپی لێبووه‌ته‌وه‌و هه‌ركه‌سه‌و له رشته‌یه‌كدا پسپۆڕی هه‌یه‌و مۆڵه‌ت به‌خۆی نادات قسه له‌پسپۆڕی یه‌كێكی دیدا بكات، دكتۆرێكی نه‌شته‌رگه‌ری مۆڵه‌ت به‌خۆی نادات قسه له كاروباری پزیشكێكی هه‌ناودا بكات، بادكتۆریش بێت وه‌ك ئه‌وو بۆردیشی له نه‌شته‌رگه‌ریدا هه‌بێت، ئه‌گه‌ر بێتو قسه‌ش بكات ئه‌وه بۆ پزیشكه هه‌ناویه‌كه هه‌یه رایبگرێت و لێپێچینه‌وه‌شی له‌گه‌ڵ بكات و بشیداته دادگا، دكتۆر قسه له كاروباری ئه‌ندازیاردا ناكات و ئه‌ندازیار قسه له‌كاروباری پارێزه‌رو مافناسدا ناكات و به‌و شێوه‌یه، هه‌موو سنووری خۆیان ئه‌زانن و له‌وێدا ڕائه‌وه‌ستن، به‌لاَم نازانرێ بۆچی كه كاره‌كه هاته‌سه‌ر دین هه‌موو كه‌س مۆڵه‌ت به‌خۆی ئه‌دات كه قسه‌ی تێدا بكات و رێز له كه‌سانی پسپۆڕی ئه‌م مه‌یدانه نه‌گرێت، له‌كاتێكدا قسه‌كردن له‌دین هه‌م شاره‌زایی باشی ئه‌وێ له‌زمانی عه‌ره‌بیداو هه‌م شاره‌زایی باشی ئه‌وێ له قورئان و زانسته‌كانی قورئانداو له‌حه‌دیس و زانسته‌كانی حه‌دیسداو له‌فیقه و مه‌زهه‌به فیقهیه‌كانداو له‌ئوصولی فیقه و رێسا شه‌رعیه‌كاندا، كه هه‌ریه‌ك له‌و كایانه‌ش چه‌ندین پسپۆڕی تری تێدایه..
حه‌زئه‌كه‌م یه‌ك تێبینیش هه‌یه وه‌ك زیاده سوودێك به‌دكتۆرو خوێنه‌رانی به‌ڕێزیشی بڵێم، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه كرۆكی بیرۆكه‌كانی موسته‌فا راشید-وه‌ك له‌چاوپێكه‌وتنه‌كانی ناو تۆڕی ئینته‌رنێتدا ده‌رئه‌كه‌وێ چه‌ند بیرۆكه‌ی مه‌ركه‌زیه كه ئه‌و ئیشیان له‌سه‌رئه‌كات وه‌ك:
شكستهێنان به‌حیجابی ئیسلامی، ئاساییكردنه‌وه‌ی تێكه‌ڵبوونی ئافره‌تان و پیاوان، ته‌لاَقدان له‌دادگاكاندا، نه‌ك له‌لای مه‌لاكان، قێزه‌ونكردنی فره‌ژنی، حه‌لاَڵكردن و ئاساییكردنه‌وه‌ی شووكردنی ئافره‌تی موسڵمان به‌پیاوی مه‌سیحی یان یه‌هودی .
ئه‌مه‌ش شتێكی سه‌یرو تازه نیه، پیلانێكی كۆنه، ئه‌مه هه‌ر ئه‌و نه‌خشه‌یه كه له‌سالاَنی 1894ه‌وه داڕیژراوه‌و كاری له‌سه‌ر ئه‌كرێت له‌لایه‌ن كڵێساو ده‌زگا داگیركه‌ره‌كانه‌وه.. پارێزه‌رێكی مه‌سیحی میصری به‌ناوی"مرقص فهمی" كه هه‌واداری كرۆمه‌رو داگیركه‌ری به‌ریتانی بوو له‌و سالاَنه‌دا، له‌ساڵی 1894دا -یانی پاش داگیركردنی مصر له‌لایه‌ن به‌ریتانیاوه به‌یه‌ك ساڵ- كتێبێكی نووسی به‌ناوی"المرأه فی الشرق"، له‌و كتێبه‌دا به‌راشكاوی و بێ په‌رده باسی ئه‌و پیلانه‌ی ئیمپریالیزم ئه‌كات كه بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی میصری دایانڕێژاوه، ئه‌و ئه‌ڵێت نه‌خشه‌كه بریتیبوو له پێنج خاڵ:
أولا: القضاء على الحجاب الإسلامي.
ثانيا: إباحة الاختلاط للمرأة المسلمة بالأجانب عنها.
ثالثا: تقييد الطلاق ووجوب وقوعه أمام القاضي.
رابعا: منع الزواج بأكثر من واحدة.
خامسا: إباحة الزواج بين المسلمات وغير المسلمين.
كه‌واته ئه‌م پیلانگێڕیه تازه‌نیه‌و كۆنه، ئه‌وان ئه‌زانن ئه‌م حیجابه چه‌نده قه‌ڵغانێكی قاییمه له‌به‌رده‌م هێرشه‌كانی ئه‌واندا كه‌به‌رده‌وام ئه‌یهێنن بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه ئیسلامیه‌كان، ئه‌زانن ئه‌گه‌ر ئافره‌ت بداته پاڵیان و جه‌سته‌و جوانی خۆیانیان بخه‌نه به‌رده‌ست-نه‌ك عه‌قڵ وناخیان- تابه‌كاریبهێنن بۆ ئامانجه‌كانی خۆیان ئه‌وه له‌سه‌دان سوپا كاریگه‌رتره بۆ شكستهێنان به ئیسلام و به‌ها ئیسلامیه‌كان و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه ئیسلامیه‌كان..وه‌ك له‌كتێبی(خگر الیهود برتوكولات حكما‌و صهیون)دا به‌درێژی ئه‌و نه‌خشه‌یه باسكراوه‌و به‌رده‌وامیش هه‌ر ئیشی له‌سه‌ر ئه‌كرێت.
ته‌وه‌ری سێیه‌م:
ئایا راسته حیجاب له‌ئیسلامدا فه‌رزنیه؟ ئه‌گه‌ر فه‌رزه به‌ڵگه له‌سه‌ر فه‌رزبوونی چیه؟
ئیبن قه‌ییمی جه‌وزییه كه‌زانایه‌كی گه‌وره‌ی ئیسلامه له‌كتێبی(اعلام الموقعین عن رب العالمین)دا باسی ئه‌وه ئه‌كات ئه‌وكه‌سه‌ی ئه‌یه‌وێت فه‌توایه‌ك بدات ئه‌بێ ئاگای له‌چوار مه‌سه‌له هه‌بێت:
1-حوكمی مه‌سه‌له‌كه
2-به‌ڵگه‌كانی مه‌سه‌له‌كه
3-ده‌لاله‌تی به‌ڵگه‌كانی
4-موناقه‌شه‌ی به‌ڵگه‌ی ره‌خنه‌گره‌كانیشی بكات..) .
پێناسه‌ی حیجاب یان بالاَپۆش: بریتیه له‌هه‌ر پاچه قوماشێك كه‌ئافره‌ت هه‌موو له‌شی پێدابپۆشێت ده‌ست و ده‌موچاوی نه‌بێت.
حوكمی بالاَپۆشی: بالاَپۆشی له‌ئیسلامدا فه‌رزكراوه له‌سه‌ر هه‌موو ئافره‌تێكی ژیری باڵغی ئازادی گه‌نج كه گه‌یشتبێته قۆناغی خوێنشتن، له‌مه‌شه‌وه ده‌رئه‌كه‌وێت كه‌پیاو یان ئافره‌تی شێت یان ناباڵغ یان كۆیله یان پیره‌ژن یان ئافره‌تێك نه‌گه‌یشتبێته قۆناغی خوێنشتن، هه‌موو ئه‌مانه فه‌رزنیه له‌سه‌ریان بالاَیان بپۆشن..
به‌ڵگه‌كانی بالاَپۆشین: به‌ڵگه‌كانی بالاَپۆشین له‌قورئان و حه‌دیس و ئیجماعی زانایانه‌وه وه‌رگیراوه‌و ژماره‌یه‌كی زۆر ئایه‌ت و حه‌دیس هه‌یه‌و ئێمه له‌م وتاره كورته‌دا ته‌نیا یه‌ك دوو به‌ڵگه‌ی زۆر روون ده‌هێنینه‌وه‌و درێژه‌ی ئه‌م باسه هه‌ڵئه‌گرین بۆ توێژینه‌وه‌یه‌كی تێروته‌واوی سه‌ربه‌خۆی تر-ئه‌گه‌ر خوا بیكاته نسیبمان-.
به‌ڵگه قورئانیه‌كان:
زانایان به‌شێوه‌یه‌كی گشتی سێ ئایه‌ت ئه‌كه‌نه به‌ڵگه بۆ ئه‌م حوكمه: ئایه‌تی خیمارو ئایه‌تی جیلباب و ئایه‌تی قه‌واعید، ئایه‌تی قه‌واعید ئه‌فه‌رموێ:( وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ وَاللَّهُ)
یانی:ئه‌و ئافره‌ته پیرانه‌ی كه ئومێدیان به‌شووكردن نه‌ماوه گوناهیان ناگات ئه‌گه‌ر به‌رگه‌كانیان (حیجابه‌كانیان) لاببه‌ن بێ ئه‌وه‌ی خۆیان به‌جوانیه‌وه ده‌ربخه‌ن، خۆئه‌گه‌ر خۆیان پاكژابگرن ئه‌وه خێرتره بۆیان و خواش بیسه‌رو زانایه.
كه‌واته جگه له‌و توێژه‌ی ناو ئافره‌تان ئه‌گه‌ر هه‌ر ئافه‌رتێكی تر حیجابه‌كه‌ی لاببات ئه‌وه گوناهبار ئه‌بێت و خۆی تووشی سزای خوایی ئه‌كات.
ئایه‌تی جیلبابیش ئه‌فه‌رموێ:(يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا)
ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر! به‌ژنه‌كانت و به‌كچه‌كانت و به‌ئافره‌تی ئیماندارانیش بڵێ: با عه‌با(چارشێو)ه‌كانیان نزیكبكه‌نه‌وه(له‌زه‌وی )و خۆیانی پێدابپۆشن، ئه‌وه كه‌مترین باره تا بناسرێنه‌وه‌و ئازاریان پێنه‌گات، خواش لێبوورده‌و به‌سۆزه.
كه‌واته ئه‌بێ ئافره‌تانی موسڵمان به‌داپۆشینی جه‌سته‌یان به‌عه‌باو چارشێو خۆیان جیابكه‌نه‌وه له‌ئافره‌تانی تر بۆ ئه‌وه‌ی ئازاریان پێنه‌گات و كه‌سانی خراپ و نه‌فسنزم ته‌مایان تێنه‌كه‌ن، ئه‌و ئافره‌ته‌ش وانه‌كات ئه‌وه فه‌رمانی خوای شكاندووه‌و سوكایه‌تی به‌قسه‌ی ئه‌و په‌روه‌ردگاره كردووه.
ئایه‌تی خیماریش ئه‌فه‌رموێ(وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ..) َ..)
یانی: بڵێ به‌ئافره‌تانی ئیماندار باچاویان له‌ئاست نامه‌حره‌مدا دابخه‌ن و شه‌رمگه‌شیان بپارێزن و جوانیه‌كانیان ده‌رنه‌خه‌ن ئه‌و شتانه نه‌بێت كه به‌ناچاری ده‌رئه‌كه‌ون لێیانه‌وه، بائه‌وه‌ش ئه‌ركیان بێت كه سه‌رپۆشه‌كانیان بهێننه‌وه‌و بیده‌ن به‌سه‌ر درزی كراسه‌كانیاندا.
به‌پێی ئه‌م ئایه‌ته‌ش ئافره‌تانی موسڵمان ئه‌بێ سه‌رپۆشیان هه‌بێت و ئه‌و سه‌رپۆشه‌ش ئه‌وه‌نده گه‌وره‌بێت سنگ و گه‌ردنیان بشارێته‌وه‌و ده‌رنه‌كه‌ون.
هۆی دابه‌زینی ئه‌م ئایه‌ته‌ش وه‌ك موقاتیلی كوڕی حه‌ییان باسیكردوه، ئه‌ڵێت: پێمانگه‌یشتوه ـ خوا زاناتره ـ كه جابری كوڕی عه‌بدوڵلاَ ی ئه‌نساری گیڕاویه‌تیه‌وه، ئه‌سمای كچی مورشیده له شوێنێكی تایبه‌ت به‌خۆی بوو له‌به‌نی حاریسه ژنان ئه‌چوون بۆ شوێنه‌كه‌ی و په‌لكه‌و گواره‌و سنگ و مل و پاوانه‌كانیان به‌ده‌ره‌وه بوو، ئه‌سما به‌مه بێزار بوو، ووتی: ئه‌مه چه‌ند ناشیرینه، خوای گه‌وره‌ش ئه‌و ئایه‌ته‌ی دابه‌زاند(وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (31)
ماوه‌یه‌ك زۆر گه‌ڕام بۆ ئه‌وه‌ی بگه‌مه ئه‌و راستیه‌ی ئایا ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی نوور كه باسی سه‌رپۆش ئه‌كه‌ن پێش ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی ئه‌حزاب هاتوونه‌ته‌خواره‌وه كه باسی (عه‌با) یان (جبه)ئه‌كه‌ن، یان به‌پێچه‌وانه‌وه ئه‌مانه‌ی ئه‌حزاب پێش ئه‌وانه‌ی نوور دابه‌زیوون، پاش گه‌ڕانێك بۆمده‌ركه‌وت كه ئه‌وانه‌ی ئه‌حزاب پاش ئه‌وانه‌ی سووره‌تی نوور هاتووه‌نه‌ته خواره‌وه، وه‌ك ئیبن سه‌عد له(الطبقات الكبری: 2/63-65)دا باسیئه‌كات و زۆرێك له‌زانا ناودارو متمانه‌داره‌كانی ئوممه‌تی ئیسلامیش ئه‌وه پشتڕاستئه‌كه‌نه‌وه، ئیبن سه‌عد ئه‌ڵێ: ( أن غزوه بنی المصطلق وقعت فی شعبان فی سنه خمس، و وقعت بعدها غزوه الحزاب(غزوه الخندق) فی ژی القعده من السنه نفسها!) گه‌وره‌ترین شایه‌تیش كه ئه‌م ڕایه‌ی ئیبن سه‌عد پشتڕاستئه‌كاته‌وه ئه‌وه‌یه دایكمان عائیشه كه باسی بوختانه‌كه‌ی خۆی ئه‌كات كه بۆیان هه‌ڵبه‌ست، له‌هه‌ندێ شوێندا باسی ئه‌و موناقه‌شه‌یه‌ش ئه‌كات كه له‌سه‌ر ئه‌و كه‌وته نێوان سه‌عدی كوڕی موعازو سه‌عدی كوڕی عوباده، كه‌ئه‌مه‌ش ده‌ریئه‌خات تا دابه‌زینی سووره‌تی نوور سه‌عدی كوڕی موعاز هه‌ر له‌ژیاندا بووه، مێژوونووسانیش له‌سه‌ر ئه‌وه یه‌كده‌نگن كه سه‌عدی كوڕی موعاز دوای ئه‌حزاب و دروست دوای شه‌ڕی به‌نوقوره‌یزه وه‌فاتی كرد، كه‌واته شه‌ڕی به‌نی موسته‌له‌ق پێش شه‌ڕی خه‌نده‌ق بووه كه ئه‌ویان هۆی دابه‌زینی سووره‌تی نوورو ئه‌میان هۆی دابه‌زینی سووره‌تی ئه‌حزاب بوو.
ئه‌گه‌ر ئه‌مه وابێت كه‌واته: قۆناغی یه‌كه‌می حیجاب بریتیبووه له‌یاساكانی سووره‌تی نوور كه سه‌رپۆشكردن و خۆده‌رنه‌خستن بووه بۆ ئه‌وانه نه‌بێت كه ئایه‌ته‌كه دیاریكردوون و هه‌ر به‌و جلوبه‌رگانه‌شه‌وه هاتوچۆی ده‌ره‌وه‌شیان كردووه، به‌لاَم ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی ئه‌حزاب (عه‌با)یان(جبه)یان فه‌رزكردووه بۆ چوونه ده‌ره‌وه بۆ نوێژه‌كان و چه‌ژنه‌كان و پێویستیه‌كان.
به‌ڵگه‌كان له‌فه‌رمووده‌كاندا، ته‌نیا دوو به‌ڵگه‌ی ئاشكرا باسئه‌كه‌ین:
یه‌كه‌م :فه‌رمووده‌كه‌ی عائیشه‌و ئه‌سما:
له‌سونه‌نی ئه‌بی داودا هاتووه‌و له‌عائیشه‌وه كه ئه‌ڵێت:( أن أسما‌ء بنت أبي بكر رضي الله عنهما دخلت علي رسول الله صلي الله عليه وسلم وعليها ثياب رقاق فأعرض عنها رسول الله صلي الله عليه وسلم وقال لها : يا أسما‌ء إن المرأة إذا بلغت المحيض لم يصلح أن يري منها إلا هذا وأشار إلي وجهه وكفيه)، یانی:( ئه‌سمای كچی ئه‌بوبه‌كر(ره‌زای خوایان لێبێت)هات بۆ خزمه‌تی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌واله‌وسلم) جلێكی ناسك(ته‌نك)ی له‌به‌ردابوو، پێغه‌مبه‌ر رووی لێوه‌رگێڕاو پێی فه‌رموو: ئه‌ی ئه‌سما! گه‌ر ئافره‌ت گه‌یشته قۆناغی خوێنشتن باش نیه هیچ شوێنێكی ببینرێ ئه‌مه‌ی نه‌بێت، ئاماژه‌یكرد بۆ ده‌موچاوو هه‌ردوو ده‌ستی خۆی.
له‌م فه‌رمووده‌یه‌وه ده‌رئه‌كه‌وێت كه:
1-ئافره‌تی موسڵمان حه‌لاَڵ نیه بۆی كه گه‌یشته قۆناغی خوێنشتن جگه له‌ده‌ست و ده‌موچاوی هیچ شوێنێكی تری پیشانی نامه‌حره‌م بدات، نامه‌حره‌میش هه‌موو پیاوێكه كه دروست بێت بۆ ئه‌و ئافره‌ته شووی پێبكات.
2-ئافره‌تانی موسڵمان بۆیان حه‌لاَڵ نیه كه جلوبه‌رگێك له‌به‌ربكه‌ن ته‌نك بێت و جگه له‌ده‌موچاو ده‌ستیان ده‌ربخات و پێسته‌كه‌یان له‌ژێره‌وه ده‌ربكه‌وێت، وه‌ك پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌واله‌وسلم) رووی له‌ئه‌سمای ژن خوشكی خۆی وه‌رگێڕا كه بینی جلوبه‌رگه‌كانی ته‌نكن و فه‌رمووی:( ئه‌ی ئه‌سما! گه‌ر ئافره‌ت گه‌یشته قۆناغی خوێنشتن باش نیه هیچ شوێنێكی ببینرێ ئه‌مه‌ی نه‌بێت).
3-سنووری خواره‌وه‌ی بالاَپۆشی له‌ناو ماڵداو له‌سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌رو صه‌حابه‌كاندا بریتیبووه‌له جلوبه‌رگێكی گشتی داپۆشه‌ر له كاتی بوونی نامه‌حره‌مدا، بۆ ده‌ره‌وه‌ش به‌رگێكی تایبه‌تی بووه كه ئافره‌ته موسڵمانه‌كانی پێ جیاكراوه‌ته‌وه له ئافره‌تانی تر كه به‌جیلباب یان عه‌با یان(جبه) ناسراوبووه. وه‌ك له مانای ئایه‌ته‌كانه‌وه رۆشنبوویه‌وه.
ئه‌وه‌تا كه باسی جلوبه‌رگ ئه‌كرێت لای پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌واله‌وسلم) چۆن بێت و چۆنی بپۆشن شه‌رعیه‌و خوا پێی رازیه، ئه‌و سنووره‌كانی خواره‌وه دیاریئه‌كات، وه‌ك له‌حه‌دیسی ئیبن عومه‌ردا هاتووه پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌واله‌وسلم)فه‌رمووی:« مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلَاءَ لَمْ يَنْظُرْ اللَّهُ إلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ » ئوم سه‌له‌مه ووتی: ئه‌ی ئافره‌تان بۆ دامانه‌كانیان چی بكه‌ن؟، فه‌رمووی: با ئه‌وان بستێك دامانه‌كانیان بۆ خواره‌وه شۆَڕبكه‌نه‌وه، ئوم سه‌له‌مه ووتی: كه‌واته قاچیان به‌ده‌ره‌وه ئه‌بێت؟ پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌واله‌وسلم)فه‌رمووی:« مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلَاءَ لَمْ يَنْظُرْ اللَّهُ إلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ »كه‌واته با باڵێك كراسه‌كانیان شۆڕبكه‌نه‌وه‌و له‌و زیاتر نه‌بێت. رَوَاهُ النَّسَائِیّ وَالتِّرْمِذِیُّ وَصَحَّحَهُ.،
به‌م فه‌رمووده‌یه‌دا ده‌رئه‌كه‌وێت كه جلوبه‌رگی ئافره‌تان له‌باری ئاساییدا بریتیبووه له‌رووسه‌ریه‌ك و كراسێكی ده‌ره‌دامان كه به‌سه‌رپۆشه‌كه سه‌روسنگو به‌رۆكیان داپۆشیوه‌و به‌كراسه‌كه‌ش قاچو قوولیان داپۆشیوه له‌رووی نامه‌حره‌مدا.
دووه‌م فه‌رمووده‌كه‌ی ئوم عه‌تییه:
ئوم عه‌تییه ئه‌ڵێ: (أمرنا أن تخرج الحُيّض يوم العيدين وذوات الخدور فيشهدن جماعة المسلمين ودعوتهم ويعتزل الحُيض عن مصلاهن .قال امرأة: يارسول الله إحدانا ليس لها جلباب، قال: لتلبسها صاحبتها من جلبابها). رواه البخاري ومسلم.
یانی ئێمه فه‌رمانمان پێكرابوو بۆ كۆبوونه‌وه‌ی جه‌ژنه‌كان هه‌موو ئه‌و ئافره‌تانه به‌رینه‌ده‌ره‌وه كه گه‌یشتبوونه قۆناغی خوێنشتن و هه‌موو ئه‌وانه‌ش كه‌په‌رده‌یان بۆ جیاكرابوویه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵبوونه‌وه‌ی موسڵمانان ببینن و به‌شدابن له‌نزاكانداو ئه‌وانه‌ی له‌بێنوێژدان دائه‌بڕان له‌شوێنی نوێژه‌كه، ئافره‌تێك وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا ئافره‌تی وا هه‌یه (عه‌با) یان(جبه)ی نیه؟ فه‌رمووی: با بچێته ژێر عه‌بای هاوڕێیه‌كی.
ئه‌م فه‌رمووده‌یه ده‌ریئه‌بڕێت كه:
1-كشمیری له‌كتێبی"فیض الباری"دا له‌راڤه‌ی ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌دا ئه‌ڵێ:( وعلم منه أن الجلباب مطلوب عند الخروج ). له‌فه‌رمووده‌كه‌وه ئه‌وه ئه‌زانرێت كه عه‌با یان جبه یان حیجاب له‌به‌ركردن بۆچوونه‌ده‌ره‌وه شتێكی داواكراوه.
2-زانایان ئه‌ڵێن: له‌قسه‌ی ئه‌و ئافره‌ته‌وه كه‌ئه‌پرسێت:(إحدانا لیس لها جلباب؟) ده‌رئه‌كه‌وێت كه عه‌با یان جیلباب پۆشاكی سه‌ره‌كی ئافره‌تان نه‌بووه، یانی پۆشاكی بنه‌ڕه‌تی نه‌بووه بۆ داپۆشینی شوێنه ده‌رنه‌كه‌وتووه‌كانی ئافره‌تان، بۆیه پێویست بووه كه (عه‌با)یان(جبه) به‌كاربهێنرێت له‌كاتی چوونه‌ده‌ره‌وه‌دا، به‌تایبه‌تی ده‌رچوون له‌شه‌ودا بۆ پێویستیه‌كان و ده‌رچوون له‌رۆژدا بۆ نوێژه جه‌ماعه‌ته‌كان.
3-له‌فه‌رمووده‌كه‌وه ده‌رئه‌كه‌وێت كه (عه‌با) یان (جبه) بۆ چوونه‌ده‌ره‌وه به‌كاربراوه‌و ئافره‌ت له‌ماڵدا جلوبه‌رگی ئاسایی خۆی هه‌بووه كه هه‌م نوێژه‌كانیشی پێوه‌كردووه‌و هه‌م هه‌ڵسوكه‌وتی پێوه‌كردووه له‌گه‌ڵ میوان و پیاواندا.
4-له‌فه‌رمووده‌یه‌كی دایكمان عائیشه‌وه ده‌رئه‌كه‌وێت كه ئه‌و جلوبه‌رگه ئاساییانه‌ی ئافره‌تان هه‌یانبووه، پێكهاتووه له"دِرع" و"خِمار"واته: كراس و سه‌رپۆش، كه كراسه‌كه مه‌رجی ئه‌وه‌بووه كه ئه‌وه‌نده درێژبێت قاچه‌كانی دابپۆشێت، وه‌ك موحه‌مه‌دی كوڕی زه‌یدی كوڕی قونفوز كه‌ئه‌ویش له‌دایكیه‌وه ئه‌گێڕێته‌وه كه له‌دایكمان عائیشه‌ی پرسیوه: ئافره‌ت نوێژه‌كانی به‌چ جۆره جلوبه‌رگێكه‌وه بكات؟ ئه‌ویش فه‌رموویه‌تی : " تصلی فی الخمار والدرع السابغ إذا غیَّب ظهور قدمیها".
5- پوخته‌ی قسه ئه‌وه‌یه كه‌دیرع و خیمار به‌س بوون بۆ نوێژكردن، ئه‌وه‌ش مانای ئه‌وه‌یه ئه‌و دوو پارچه قوماشه عه‌وره‌تیان به‌ته‌واوی داپۆشیوه، یانی به‌و دوو پارچه‌یه ئه‌ركه شه‌رعیه‌كه‌یان به‌جێهێناوه كه ئایه‌تی(ولایبدین زینتهن إلا ماظهر منها) خستوویه‌تیه سه‌رشانیان، كه ئه‌مه‌ش وابێت كه‌واته جیلباب(عه‌با) یان (جبه) شتێكی زیاتر بووه له‌و قوماشه‌ی كه ئه‌ركه شه‌رعیه‌كه‌ی پێ ئه‌نجامدراوه كه شاردنه‌وه‌ی عه‌وره‌ته له‌بێگانه، ئه‌كرێ بووترێت: (عه‌با)یان(جبه) پله‌یه‌كی سه‌رووتره له خۆداپۆشینی گشتی، ئه‌ویان ئه‌سڵی پۆشاكی ئیسلامیه‌و ئه‌میان كه‌ماڵی پۆشاكی ئیسلامیه كه فه‌لسه‌فه‌ی جیابوونه‌وه‌كه له‌عه‌باو (جبه)كه‌دا زیاتر به‌رجه‌سته ئه‌بێت نه‌ك سه‌رپۆش و ته‌نووره یان كراس، واته(خمار)و (درع).
6-رێكه‌وتووه كه ئافره‌ت بۆ زیاده فه‌زلێكی خۆی بۆ كاتی نوێژكردن به‌سه‌ر كراسه‌كه‌شیدا ته‌نووره‌یه‌كی له‌به‌ركردووه وه‌ك عوبه‌یدولاَی خه‌ولانی كه مناڵێكی بێباوك بوو لای مه‌یمونه بوو ئه‌ڵێ:( رَأَيْتُ مَيْمُونَةَ تُصَلِّى فِى دِرْعٍ سَابِغٍ وَخِمَارٍ لَيْسِ عَلَيْهَا إِزَارٌ مه‌یمونه‌م بینی نوێژی ئه‌كرد به‌كراسێكی ده‌ره‌دامان و سه‌رپۆشێكه‌وه ته‌نووره‌ی له‌به‌رنه‌كردبوو، دیاره ئه‌گه‌ر كراسه‌كه قاچ دابپۆشێت پێویست به‌و ئیحتیاته زیاده‌یه ناكات بۆ نوێژكردن ئیزار له‌به‌ربكرێت.
كه‌واته: به‌ڵگه‌ی فه‌رزبوونی حیجاب یان بالاَپۆشی ته‌نیا ئه‌و ئایه‌تانه نین كه موسته‌فا راشید هێناونی و به‌هه‌ڵه‌ش ماناكانی لێكداونه‌ته‌وه، به‌ڵكو له‌چه‌ندین ئایه‌ت و حه‌دیسه‌وه وه‌رگیراون كه ئێمه ته‌نیا ئه‌و چه‌ند به‌ڵگه كورته‌مان هێناو به‌كورتیش راڤه‌مان بۆكردن تا وتاره‌كه درێژنه‌بێته‌وه‌و حاڵیبوون لێی زه‌حمه‌ت ببێت، كورده‌واریش هه‌زوو وتوویانه: مشتێك نمونه‌ی خه‌رمانێكه..
ئه‌مه‌ی ئێمه ئه‌یڵێین فه‌توای شه‌رعی نیه، به‌ڵكو بیرو ڕاو بۆچوونێكه به‌ئه‌ركی سه‌رشانمانی ئه‌زانین ده‌ریانببڕین به‌تایبه‌تی دوای ئه‌وه‌ی كه خراینه‌ژێر به‌رپرسیارێتیه‌كه‌وه له‌لایه‌ن ئه‌و گه‌نجه خوێنشیرینانه‌وه كه به‌داخه‌وه دكتۆر حسین هه‌ستی برینداركردبوون له زانكۆی سلێمانیداو نه‌یتوانیبوو وه‌ك باوكێكی دڵسۆز ره‌فتاریان له‌گه‌ڵدا بكات، یان هه‌رهیچ نه‌بێت وه‌ك كه‌سێكی بێلایه‌ن ته‌ره‌فداری ئه‌وانه‌ی نه‌كردایه كه هه‌ستی ئایینی ئه‌وانی رانه‌گرتووه..
خوا له‌ئێمه‌و له هه‌موو ئه‌وانه‌ش ببورێت كه له‌رووی نێتپاكیه‌وه بۆ مه‌سه‌له‌یه‌ك ئه‌چن و مه‌به‌ستیانه بگه‌نه راستی و بێسڵه‌مینه‌وه پاش روونبوونه‌وه‌ی ئه‌و راستیه ته‌سلیمی ئه‌بن و كاری پێئه‌كه‌ن.
فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ
فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ
--------------------------------------
پەراوزەکان...
1 برِوانة سايتي رةسمي (دار الافتاء المصرية) لةسةر ئةم ناونيشانة: http://www.dar-alifta.org/ViewFatwa.aspx%3FID%3D4492
2 برِوانة ثةيجي تايبةتي نهاد كامل محمود يان سايتي الحوار المتدن، وتاري: ( شيخ ازهري يسرق بحثي والازهر تمنحه الكتوراه عليه).
3 سةيري پةيجةكةي خؤي يان سايتي الحوار المتمدن كة.
4 به‌راستی ماكس نۆدرۆ- فه‌یله‌سوفی ئه‌ڵمانی جوله‌كه نه‌ژادو هاوڕێی گیانیبه‌گیانی هێرتزل- بۆ ئه‌م كه‌سانه‌یه وتوویه‌تی:( اكذب واكذب وادع، فلن یكشف امرك غیر العقلا‌ء، وما اقلهم)، درۆ بكه‌و درۆبكه‌و خۆتهه‌ڵكێشه، كه‌س پێتنازانێت و درۆكانت ده‌ربخات كه‌سانی عاقڵ نه‌بن، ئه‌وانیش تابڵێ خه‌ڵكێكی كه‌من.بۆ ناسینی ئه‌م ماكس نۆدرۆیه بڕوانه (موسوعه الیهود والنصاری، عبدالوهاب المسیری:6/183).
5 ناوی ئه‌و زانایانه‌ی كه(خمار) به(له‌چك)یان (سه‌رپۆش) یان (رووسه‌ری)مانائه‌كه‌ن: بدر الدین العینی (ت855) له‌كتێبی (عمده القاری: (19/ 92)دا، علی القاری (ت1014) ، ئه‌لصه‌نعانی (ت 1182)، ئه‌لشه‌وكانی (ت125)،أحمد محمد شاكر(ت1377)و خه‌ڵكانێكی تریش له فه‌رمووده‌ناسه‌كان..هه‌ندێ له‌شه‌رعزانه‌كانیش كه(خمار) هه‌ربه(له‌چك)یان (سه‌رپۆش) یان (رووسه‌ری)مانائه‌كه‌ن، وه‌ك أبو حنیفه (ت150) و محمدی كوڕی ئه‌لحه‌سه‌ن (ت189)و ئیمامی شافیعی (ت204)... له‌زمانزانه‌كانیش كه(خمار) هه‌ربه(له‌چك)یان (سه‌رپۆش) یان (رووسه‌ری)مانائه‌كه‌ن: راغیبی ئه‌صبه‌هانی (ت502) و ئیبن مه‌نزور (ت711) و فه‌یرۆز ئابادی (816)..
6 هه‌ندێ بیرۆكه‌ی تریشی هه‌یه‌و كاریان له‌سه‌ر ئه‌كات وه‌ك: حه‌لاَڵكردنی عاره‌قخواردنه‌وه‌و خواردنی گۆشتی به‌رازو حه‌رامكردنی نوێژكردن له‌دوای موحه‌ممه‌د مورسیه‌وه‌و....هتد، به‌لاَم ئه‌وانه بیرۆكه‌ی مه‌ركه‌زی نین له‌لای.
7 له‌راستیدا ئه‌و خالاَنه له‌پاشاندا بوونه راسپارده‌ی چه‌ند كۆنگره‌ی نێوده‌وڵه‌تی كه بۆ ژنان ئه‌گیران، بۆ درێژه‌ی ئه‌م نه‌خشه كۆنه تازه‌یه بڕوانه كتێبی:( موسوعة الرد علی المذاهب الفكریة المعاصرة، علی بن نایف الشحود)، كه بیست و نۆ به‌رگه‌و به‌درێژی باسی هه‌موو ئه‌و پیلانانه ئه‌كات كه له‌م سه‌رده‌مه تازانه‌دا له‌ئیسلام و فیكری ئیسلامی كراون، كه‌چی ئه‌و كه‌سانه رۆشتن و گۆڕیان گوومبوو، ئیسلام هه‌ر ما، هه‌موو ئه‌و نه‌خشانه كوژانه‌وه‌و روناكی ئیسلام هه‌رماوه، ئه‌وه‌ش به‌ڵگه‌یه كه ئه‌م گێژه‌ڵوكه‌ش ئه‌ڕوات و ئیسلام هه‌ر ئه‌مێنێ، چونكه ئیسلام هی خوایه نه‌ك هی خه‌ڵكی موسڵمان.
8 بڕوانه(اعلام الموقعین عن رب العالمین).
9 ئه‌و زانایانه‌ی ته‌رجیحی ئه‌وه ئه‌ده‌ن شه‌ڕی به‌نی موسته‌له‌ق پێش ئه‌حزاب بووه‌و به‌و شێوه‌یه‌ش ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی نوور پێش ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی ئه‌حزاب دابه‌زیوون، ژماره‌یه‌كی زۆرن، ئه‌م زانا به‌ڕێزانه رایه‌كه‌ی خۆشیان به‌زۆر به‌ڵگه به‌هێزكردووه‌و موناقه‌شه‌ی رای به‌رانبه‌ریشیان كردووه، بۆ نمونه: ئیبنولقه‌ییم له: (زاد المعاد)دا، شێخ صالح ئه‌لمغامسی له‌كتێبی(الیام النظره والسیره العطره لرسولنا صلی الله علیه وسلم)، موباره‌كفوری له‌كتێبی(الرحیق المختوم)دا ،عه‌لی ئه‌لحه‌له‌بی له‌كتێبی (إنسان العیون فی سیره المین المأمون) كه‌به‌سیره‌ی حه‌له‌بی ناسراوه، ئیبن كه‌سیر له(السیره النبویه)كه‌یدا، موسای كوڕی عوقبه‌و ئیبن سه‌عدو ئیبن قوته‌یبه‌و ئه‌لبه‌لازه‌ری و ئیمامی زه‌هه‌بی و ئیبن حه‌جه‌ری ئه‌لعه‌سقه‌لانی و شێخ خزری به‌گ و شێخ موحه‌ممه‌دی ئه‌لغه‌زالی و شێخ بووتی و عه‌لی ئه‌لصه‌للابی و مه‌حمود شیت خه‌تتاب و كه‌تانی له‌كتێبی(المختصر الكبیر فی سیره الرسول الامین)دا, شێخ موحه‌ممه‌دی كوڕی عه‌بدولوه‌هاب له‌كتێبی (بدایه سیره الرسول)و موحه‌ممه‌دی كوڕی عومه‌ری به‌حره‌قی شافیعی له‌كتێبی (حدائق النوار ومطالع السرار فی سیره النبی المختار)دا...هتد هه‌موو ئه‌مانه له‌سه‌ر ئه‌و ڕایه‌ن كه شه‌ڕی به‌نی موسته‌له‌ق له‌ساڵی پێنجه‌می كۆچیدا بووه‌و پێش شه‌ڕی ئه‌حزاب كه‌وتووه، به‌و شێوه‌یه‌ش ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی ئه‌لئه‌حزاب و حوكمه‌كانی دوای ئایه‌ته‌كانی سووره‌تی نوورو ئه‌حكامه‌كانی ئه‌وسووره‌ته دابه‌زیوون..خواش زاناترو ئاگادارتره.
0 التعليقات:
إرسال تعليق