بهدرێژایی مێژووی ئیسلام لهههموو چاخو سهردهمانێكیدا چهندین كۆمهڵو گروپی گومڕاو لاڕێ لهبازنهی ئیسلام دروستبوون بۆ دروستكردنی تهنگژهو بهربهست لهبهردهم تهشهنهكردنو بڵاوبوونهوهی بیروباوهڕی رهسهنی راستهقینهی قورئانو سوننهت بهتێگهیشتنی زانایانی پێشین وه دوورخستنهوهو پهرتهوازهكردنی موسوڵمانان لهشوێنكهوتهی رێبازی پێشینه چاكهكان، لههاوهڵانو پیاوچاكانو زانایانی سهرڕاستی ئوممهتی ئیسلام.
خاڵی زۆر ههیه كهباسی لێوهبكهین سهبارهت بهم كۆمهڵه، كهوا تهنهاو تهنها وهك دهروێشێك لهشێخهكانی خۆیان نهبێت قسهی هیچ زانایهكی تریان پێ ڕاستو پهسهند نییه، بهڵام لهجیاتی دهروێشایهتییه كۆنهكه بوونهته دهروێشی مۆدێرن! ئهگهر تۆیش ئهو شێخانهی ئهوانت بهدڵنهبێت یان رهخنهیان لێبگریت ئهوا مهگهر خوا بۆ خۆی بزانێت چۆن دهتكهن بهكێوداو دهكهونه ناوزڕاندنو له كهداركردنت، چونكه بهلای ئهوانهوه ئهو شێخانهی دهستنیشان كراون هێڵی سوورنو نابێت هیچكهس قسهی ههبێت لهسهریانو دهبێت گوێڕایهڵی كراوبن. ئهم كهسانه هێندهی بهلایهنه بچووكهكانی دینهوه خهریكن، نیو ئهوهنده خۆیان سهرقاڵ ناكهن بهلایهنه گهورهكانی ئایینهوه كهئهویش گێڕانهوهی حوكمی خوایه بۆ سهر كورسیی حوكم كهچارهسهری ههموو كێشه بچووكهكانیش لهنێو دهسهڵاتی حوكمڕانیی ئیسلامیدا دهكرێن.
لهژیانی خێزانداریشدا زۆریان سهركهوتوونین، چونكه زۆر توندو تیژن بهرامبهر خێزانهكانیانو بهزۆرهملێ بیروڕای خۆیانیان بهناوی شهرعهوه لهسهر دهچهسپێنن، ئهمهیش وایكردووه كه زۆرێك لهئافرهتان سڵ بكهنهوه لهبهستنی گرێبهستی هاوسهرگیری لهگهڵ ئهم جۆره كهسانهدا، بهشێوهیهكی گشتی ئیسلام لای ئهمان تهنها ((رووكهشو وتهی سهرزمانو روخساره بهبێ كرداری مرۆڤهكان)).
ههربۆیه دهبینین ئهو قهدرو رێزهی كه لهسوننهت دهگیرا كاتی خۆی لهكوردستاندا ئێستا دیندارێتی كاڵبۆتهوهو خهڵكی رۆژ بهڕۆژ سارد دهبنهوه لهدینهكهو لهبهرامبهریشدا رۆژ بهڕۆژ لاوهكانمان بهرهو خراپهكاری دهڕۆنو دووردهخرێنهوه لهئایینی پیرۆزی ئیسلام، ئهگهر زاناو بانگخوازو نوسهره ئیسلامییهكان خهڵكی هۆشیارنهكهنهوه لهم بیرو بۆچوونهو راستكردنهوهی ئهو ههڵانهی كه ئهوان تێی كهوتوون ئهوا هێندهی تر شهرعی خوا لهكاردهخرێت لهههرێمی كوردستاندا.
پڕۆفایلی (المرجئه):
یهكێكن لهتاقمه كهلامییهكان، كه خاوهنی تێگهیشتنو بیروبۆچوونێكی ههڵهن لهبواری ئیمانهوه، كه لهنێو خۆیاندا زۆر چوون یهكنین، ههڵبهت قسهیان سهبارهت بهزۆر تاقمو پێڕ كردووه، یهكهم كهسیش كه قسهی ئیرجائی لێبیستراوه (ذر بن عبدالله المذحجی)یه، دامهزرێنهری ئهم گروپه گومڕایه لهلایهن (جههمی كوڕی صهفوان)هوه بووه كه زانایان دهفهرموون: شوێنكهوتهی ههواو ئارهزوو بووهو ههرگیز لهكۆڕی زانایاندا دانهنیشتووهو تهنها حهزی بهكۆڕی نهزانو خراپهكاران بووه، وه توندترینیان ئهوانهن كه ئهڵێن: “ئیمان تهنها ناسینهو كوفریش بریتییه لهجههل بهخوا” لهقسهكانیان ئهوه وهرئهگیرێت كه ئیبلیسو فیرعهون تێراوتێر بڕوادارن!! وه پێیانوایه كه ئیمان بهس بریتییه لهبهڕاست دانانو كردهوهیش ناچێته جوغزی ئیمانهوه، كهسێك لهدڵهوه مادام بڕواداره، ئهوا ئهگهر كردهوهیشی نهبێت، ههر بڕوادارهو ئههلی بهههشته!.
لهڕووی زمانهوانیشهوه، (ئیرجاء) واته: دواخستن، ههروهك خوای گهوره دهفهرموێت: [قَالُواْ أَرْجِهْ وَأَخَاهُ] اڵعراف (111) واته: مۆڵهتی بدهو دوای بخه. ههروهها بۆ ئهوهیش بهكاردێت كه ئومێدی پێبدات، بهپێی ئهو مانایه مورجیئه دێنو كردهوه لهئیمان جوێ ئهكهنهوه، واته: دوای ئهخن، یان لهبهرئهوهی كه سزاكان لهتاوانباران دوائهخهن! وه پێیان وایه كه (تاوان هیچ كارێك ناكاته سهر ئیمان، ههروهك تاعهتیش لهگهڵ كوفردا رێناكهوێت).
بهناوبانگترین قسهكانی مورجیئهیش ئهمانهی خوارهوهن:
- ئیمان تهنها بریتییه لهبهڕاست دانانو ناسین لهدڵدا، كه ئهمه قسهی جههمییهكانیشه ئهگهر لهگهڵی رێبكهون.
- ئیمان بریتییه لهگوفتاری زمان، ئهگهرچی داماڵراوبێت لهڕووی بیروباوهڕهوه، واته: مادام لهزمانهوه دهڵێن: ئیماندارین ئهگهر لهدڵیشدا ئیمانیان نهبێت، ههر بڕوادارن، كه ئهمهیش قسهی كهڕامییهكانه.
- ئیمان تهنها گوفتاری زمانو بهڕاستدانانی دڵه، ئهمهیش قسهی فوقههای مورجیئهكانه. كهواته: كردهوهكانی جهواریح بهدهرن لهم پێناسهوه، وائهزانن كهئیمان جێگیرهو نه زیادئهكاتو نه كهمیش ئهبێت! كه ئهمهیش پێچهوانهی بیروباوهڕی ئههلی سوننهو جهماعهیه، كه ئهمڕۆ ههندێك لهوانهی بانگهشهی سهلهفییهت دهكهن لهگهڵیاندا لهڕووی ههڵسوكهوتو مامهڵهیان كاكهو برالهییهكیان ههیه!.
………………………………………………………………………………………..
- بۆ ئهم پێناسهو پڕۆفایله سوودم لهبابهتێكی مامۆستا هێمن عهبدولعهزیزو ماڵپهڕی (ئیسلام وێب) وهرگرتووه.
نوسین و ئامادهکردنی: باوكی ئهسماء
لهنێو ئهو كۆمهڵو گروپانهیشدا كه تائێستا كاریگهرییهكی بههێزی ماوه لهسهر پهكخستنو رانهپهڕاندنی شهرعی خوا لهجیهانی ئیسلامیدا، گروپی (المرجئه)یه كه بوونهته پاڵپشتێكی بههێز بۆ كۆمهڵه دهسهڵاتدارێكی بێبڕواو خراپهكار كهمسقاڵه زهڕهیهك باوهڕو ترسی خوا لهدڵیاندا نییه تا بیانگێڕێتهوه لهخراپهو خراپهكاری، لهگهڵ ئهوهیشدا زۆر بهتوندی دژایهتیی چهسپاندنی شهرعی خوا دهكهنو رێگهیش نادهن بهموسوڵمانان داوهرییو كێشهكانیان لهڕێگهی شهرعهوه چارهسهربكهن.
ههربۆیه بهپێویستم زانی لهڕێی ئهم نوسینهوه كهمێك هۆشداری بدهمه خوێنهرانو گهنجانی رابوونی ئیسلامی، دهربارهی ئهم كۆمهڵه گومڕاو سهرلێشێواوهی كهبوونهته ڤایرۆسێكی كوشنده بۆ ئوممهتی ئیسلام.
لێرهدا نامهوێت بهدرێژی باسی ئهم كۆمهڵه بكهم، چونكه لهلایهن زۆرێك لهمێژوونوسانو زانایانو بانگخوازانهوه بهدرێژی باسكراون، ئهوهی كهمن دهمهوێت تیشكی بخهمهسهر، بیرو بۆچوونو وتهی ئهم كۆمهڵه لادهرهیه دهربارهی پێناسهكردنو لێكدانهوهی واتای باوهڕ بهلادان لهپێناسه ئهسڵییهكهی خۆی، كهپێیان وایه: ((كردار تهواوكهری باوهڕه نهك بهشێكبێت لهباوهڕ))، لهكاتێكدا پێشینه چاكهكان ههرگیز وتهیهكیان لێنهبیستراوه یان لهو ههموو كتێبه بهنرخانهی كهدایانناون نهخوێندراوهتهوه كه كردار لهباوهڕ داببڕنو بیكهنه تهواوكار نهك بهش! جا بۆیه پێیانوایه: (ههركهس بهدڵو زوبان باوهڕی هێنا، ئهوا باوهڕداری عهیاره بیستو چواره لای ئهوان، بێئاگا لهو ههموو ئایهتو فهرموودانهی كهوا كرداریان بهبهشێكی گرنگی باوهڕ باسكردووه، سهرهڕای وتهی ئهو ههموو هاوهڵو پیاوچاكانهی پێشین كهوا جهختیان لهسهر كردار كردۆتهوهو دهبێت باوهڕدار وتهو كرداری پێكهوه گرێبدات.
که پێناسهی باوهڕ بهمانای گوفتاری دڵو زمان، كرداری دڵو زمانو ئهندامهكان دێت.
گوفتاری دڵ: بهمانای دانپێدانان دێت.
كرداری دڵیش: بریتییه لهتهسلیم بوونو نییهت پاكیو مل كهچبوون و خۆشویستنی كردهوه چاكهكان.
كرداری زمانو ئهندامهكانی لهش: بریتییه لهبهجێهێنانی فهرمانهكانو دووركهوتنهوه لهقهدهغهكراوهكان.
نهك وهك (خهواریج) كهتهنها كرداریان پێ مهرجه نهك وهك (ئیرجاء)یش كهوا تهنها ووتهیان پێمهرجه!
ههربۆیه دهبینین كێشهكان لێرهوه سهرچاوهیانگرتووه، چونكه بۆ پهردهپۆشكردنی بێ بڕواییو خراپهكاریی دهسهڵاتداره ستهمكارهكان دهڵێن: “لهبهرئهوهی بهدهم بڕوای هێناوهو بهخۆیشی ناڵێت كافر!، ئهوا موسوڵمانه؟، كهئهم وتهیه هێندهی زهویو ئاسمان دووره لهبهرنامهو پهیڕهوی پێغهمبهری خوا (موحهممهد)هوه(صلی اللە علیە وسلم) چونكه وهك زانایان دهفهرموون ههروهك چۆن شایهتومان دهروازهی هاتنه نێو بازنهی ئیسلامهتییه، ئاوههایش چهندین دهروازهو رێگای تر ههن كه شایهتومانهكهت ههڵدهوهشێننهوهو سوودیان نابێت بۆت، خۆ شهیتان تهنها لهكرداردا سهرپێچیی فهرمانی خوای كرد! تهنانهت لهوكاتهیشدا سوێند بهعیزهتی خوا دهخوات بۆ ههڵگێڕانهوهی بهندهكانی خواو داوای مۆڵهت ههر لهخوای گهوره دهكات، بۆئهوهی بیهێڵێتهوه تا رۆژی دیاریكراو، ئهگهر وابێت خۆ شهیتانیش ئیقراریكردووهو باوهڕیشی ههربهخوا ماوه ئهی بۆ ئهو دهڵێن چی؟!.
ئهم كۆمهڵه تابڵێیت زمانیان تیژه لهسهر زانایانو بانگخوازانی سهرڕاستی ئهم ئوممهته، تهنانهت ئامادهییان تێدانییه عوزرێكیش بهێننهوه بۆیان، لهخوایان دهوێت ههڵهیهك یان زهلهیهكی سهرزمان بكهنو بكرێته بنێشته خۆشهی سهرزمانیانو كهسایهتیی ئهو كهسانهی پێلهكهداربكهن، وه بهپێچهوانهوه تابڵێیت بێغیرهتن بهرامبهر سوڵتانی (تاغوت)و ستهمكار، بگره دهیان ماناگۆڕكێ دههێننهوه تاوهكو ئهو دهسهڵاتانه وهك خۆیان بمێننهوهو ههركهسیش بهرههڵستیان بكات ئهوا لاڕێیهو دهرچووه لهفهرمانو گوێڕایهڵیی سهرۆكو لێپرسراوهكهی، لهگهڵ ئهو ههموو كوفرهیشیاندا كهههیانه ههر بهموسوڵمان لهقهڵهمیان دهدهن، لهسهر ئهندامهكانیشیان كردۆته واجبو بهپێویستی دهزانن دژایهتیی ئهو جۆره بیرو بۆچونانه بكرێتو دهزگا ئهمنییهكان ئاگاداربكهنهوه لهو جۆره كهسانهی كهوا بهههرجۆرێك بێت دژایهتیی ئهودهسهڵاتانه دهكهن، لهبهرئهوهی خاوهنی ئهم جۆره بیرو بۆچوونه تهنها دهتوانن لهژێر سێبهری دهسهڵاتێكی خراپهكاردا دیدو بۆچوونی خۆیان ئاشكرابكهن بۆ خهڵكیو خهڵكی بۆ بانگهێشت بكهن، كاتێكیش كوفرێك لهو دهسهڵاتانه دهبینرێتو لهلایهن كهسانی سهرڕاستی ئهم دینهوه خهڵكی لێئاگاداردهكرێتهوه، ئهمانه دهبنه پهرژین بۆ دهسهڵاتهكهو دهڵێن: “نابێت لهمینبهرهوه رهخنهو گلهییو گازهنده بكرێت لهلێپرسراوی موسوڵمانان، بهڵكو دهبێت لهڕێی كۆمهڵه زانایهكهوه لهنزیكهوه ئاگاداربكرێنهوه”، بهڕاستی وهك پێشینان فهرموویانه، ئهمه: “بانێكهو دوو ههوا”.
باشه بۆچی بۆ ههڵهی زانایهك راستهوخۆ دهكهونه شكاندنو لهكهداركردنی بهبێ ئاگاداركردنهوهی لهههڵهكهی! بۆچی ئامادهنین تهنها عوزرێكیش بهێننهوه بۆ ئهوكهسه، وهك ئهو ههموو عوزرهی كهدهیهێننهوه بۆ سهرانی (تاغوت)، لهبهرامبهریشدا بۆ راگرتنی ئهو دهسهڵاته بێدینه دهڵێن: “دهبێت لهنزیكهوه بچنه لایانو ئامۆژگارییان بكرێت!” ههربهڕاست تائێستا چهندجار چوونهته لای ئهو دهسهڵاتدارانهی خاوهنی ئهو ههموو خاڵه كوفرییانهن كه دهیكهنه یاساو دهستوور بهسهر میللهتانی موسوڵمانهوهو بهزۆرهملێیش دهبێت خهڵكی پێیهوه ملكهچو پابهند بكرێ؟! ئایا ئهوان لهلوت بهرزیی خۆیانهوه رازی دهبن ئامۆژگاری بكرێن؟ لهكاتیكدا بهئاشكرا دهڵێن: ئایینی ئیسلام ههموو شتێكی تێدانییهو بۆ كاتی خۆی بووه، پێویسته ئێستا سوود لهسیستهمی دیكهی دهستكرد ببینرێت!.
ئهم كۆمهڵه زۆر بوێرن له بڕیاردانو فهتوادهركردن لهسهر زانایانی ئیسلام، بهوردبین دهگهڕێن بهدوای ههڵهی زانایهك یان بانگخوازێكدا كهبهرههڵستیی دهسهڵاتێكی ستهمكار بكات، راستهوخۆ دهكهونه رهخنهلێگرتنو قسه پێوتنیو دهیان كتێبو نامیلكه دهنوسن لهدژیو ههر زوو ئهندامانو لایهنگرانی خۆیان ئاگاداردهكهنهوه لێی، كهوا دووربكهونهوه لهههموو وانهو كۆڕو ووتارێكی، چونكه بهڕای ئهوان شوبههو گومان بڵاودهكاتهوه! ئهمهیش لهترسی ههڵماڵینی رووی راستهقینهیانه لهلایهن ئهو زاناو بانگخوازه سهرڕاستانهوه، ئهگینا كهسێك بهرنامهیهكی راستو رهسهنی پێبێتو پهیامی خوا سهرڕاستانه بگهیهنێت ئهوا ههرگیز ناترسێت بهلهدهستدانی ئهندامانی كۆمهڵهكهی، چونكه پێغهمبهری خوا (صلی اللە علیە وسلم) ههیه كاتێك بهرهو بهههشت دهڕوات، هیچ كهسێکی لهگهڵ نییه!.
لهلایهكهوه دهڵێن: ئێمه بهشداریی سیاسهت ناكهین، بهڵام ههركات ئهودهسهڵاته كهوته خهتهرهوهو خهڵك لێیان ڕاپهڕی، ئهوا راستهوخۆ دهستدهكهن بهنووسینو بڵاوكردنهوهو راگهیاندنی دهیان فهتوا لهدژی خهڵكی ستهملێكراوو راپهڕیوو دهیان تۆمهت دهخرێته پاڵیان، ههر لهدهرچوونهوه تاوهكو خهواریجو تهكفیریو موبتهدیع، پهنا بهخوا دهگرم، ههندێكیان ئهوهنده رۆدهچێت بهئههلی ئاگریش لهقهڵهمت دهدات ههر لهدونیادا پێشئهوهی بگهڕێیتهوه لای خوا، كهئهمه تهنها مافی خوای گهورهیهو تهنها ئهو زانایه بهوهی كهوا كێ بۆ ئاگرهو كێ بۆ بهههشت، ئهمه لهكاتێكدایه بابای كافر قورئان دهسوتێنێت بهئاشكرا، بهڵام ورته لهزمانی نایهت بهرامبهری؟.
خاڵێكیتری چهواشهكارییان ئهوهیه كاتێك پێناسهی عهلهمانی یان دیموكراسی دهكهن، بهكوفرو بێدینی لهقهڵهم دهدهن، لهكاتێكدا ئهو دهسهڵاتهی ئهوان كردوویانه بهلێپرسراوی موسوڵمانانو بهموسوڵمانیان لهقهڵهمدهدهن بهئاشكرا عهلهمانینو دهڵێن: “ئێمه نامانهوێت ئیسلام حاكم بێتو دهمانهوێت دهسهڵاتێكی عهلهمانی لهڕێی سیستهمی دیموكراسییهوه یاسا دابڕێژێت!” ئاخر چۆن خهڵكی فریودهدهن كهوا كاتێك كهسێكی عهلهمانی بهدهمی خۆی دهڵێت: من عهلهمانیمو دیموكراسیشم قبوڵه. كاری جیدیش دهكات بۆ چهسپاندنی عهلهمانییهتو خۆی دهڵێت: من عهلهمانیم، تۆ بهدهیان ماناگۆڕكێ بۆ خۆڵكردنه چاوی موسوڵمانان، وهڵامی دهدهیتهوهو دهڵێیت: نا قوربان گیان تۆ موسوڵمانیتو فیترهتت پاكه!.
بۆ خۆدزینهوهیشیان لهجیهادو تێكۆشان لهپێناوی خوادا دهڵێن: دهبێت سهرۆكی وڵات بڕیاربدات بۆ ئهو مهبهسته! ئاخر پێم ناڵێن كام سهرۆك؟ ئهوهی كهخۆی داوایكردووه خاچپهرستان بێنه وڵاتی موسوڵمانانو داگیریبكهن؟ دواتر كێ فهتوای جیهادمان بۆ بدات؟ بهڕای تۆ بڵێین با بڕۆین بۆ لای ئهبوجههلو بڵێین: قوربان گیان ئهرێ كهی بڕیاری جیهاد دهردهكهیت بهرامبهر خاچپهرستان كهوا خاكو ئاوی موسوڵمانانیان داگیركردووهو مزگهوتهكانمان دهڕوخێننو وێنهی خاچیش لهسهر قورئانهكانمان دهكێشنو چهندین كاری تری ناشایسته دهكهن بهرامبهر برایانو خوشكانمان لهزیندانهكاندا؟ وهك لهههموو ئهو گرته ڤیدیۆییانهی كه بهدهستی خۆیان گرتوویانهو تۆماریانكردووه؟.
كهچی ههرزوو دهبێته موفتی بۆ خزمهتی دهسهڵاتهكهو لهوهڵامدا دهڵێت: من ناڵێم ئهوانه داگیركهرنین، بهڵام كێ بووه هۆكاری داگیركاریی ئهوان بۆ خاكی موسوڵمانان؟! وهك پێشینان فهرموویانه: “تا خاوهنماڵ دزی گرت، دز خاوهنماڵی گرت”. پهنا بهخوا لهم ماناگۆڕكێو شێواندنو چهواشهكارییه! ئهمه وهك ئهوه وایه بوترێ، كاتێك پێغهمبهری خوا(صلی اللە علیە وسلم) –حاشا لهجهنابی بهڕێزی- چوو بۆ شاری مهدینهو پشتیوانان كۆمهكیان كرد بهماڵ وسامانو نهفسیان، كهوا بڕیاربوو تهنها لهمهدینه بهرگری لێبكهن، كهچی كاتێك چونه بهدرو جهنگی بهدر روویدا پاش شههیدبوونی كۆمهڵێك لههاوهڵانی پشتیوان، دهبێت بۆ ئهم جهنگهو دهیان جهنگیتری قوڕهیش كه هێرشی دهكرده سهر شاری مهدینه بڵێین: هۆكارهكهی پێغهمبهری خوا بووه (العیاذ بالله)، چونكه بههۆی ئهوهوه قوڕهیش سهدان كیلۆمهتری دهبڕیو ئهحزابی كۆدهكردهوهو دهچووه سهر شاری مهدینه!.ههربۆیه بهپێویستم زانی لهڕێی ئهم نوسینهوه كهمێك هۆشداری بدهمه خوێنهرانو گهنجانی رابوونی ئیسلامی، دهربارهی ئهم كۆمهڵه گومڕاو سهرلێشێواوهی كهبوونهته ڤایرۆسێكی كوشنده بۆ ئوممهتی ئیسلام.
لێرهدا نامهوێت بهدرێژی باسی ئهم كۆمهڵه بكهم، چونكه لهلایهن زۆرێك لهمێژوونوسانو زانایانو بانگخوازانهوه بهدرێژی باسكراون، ئهوهی كهمن دهمهوێت تیشكی بخهمهسهر، بیرو بۆچوونو وتهی ئهم كۆمهڵه لادهرهیه دهربارهی پێناسهكردنو لێكدانهوهی واتای باوهڕ بهلادان لهپێناسه ئهسڵییهكهی خۆی، كهپێیان وایه: ((كردار تهواوكهری باوهڕه نهك بهشێكبێت لهباوهڕ))، لهكاتێكدا پێشینه چاكهكان ههرگیز وتهیهكیان لێنهبیستراوه یان لهو ههموو كتێبه بهنرخانهی كهدایانناون نهخوێندراوهتهوه كه كردار لهباوهڕ داببڕنو بیكهنه تهواوكار نهك بهش! جا بۆیه پێیانوایه: (ههركهس بهدڵو زوبان باوهڕی هێنا، ئهوا باوهڕداری عهیاره بیستو چواره لای ئهوان، بێئاگا لهو ههموو ئایهتو فهرموودانهی كهوا كرداریان بهبهشێكی گرنگی باوهڕ باسكردووه، سهرهڕای وتهی ئهو ههموو هاوهڵو پیاوچاكانهی پێشین كهوا جهختیان لهسهر كردار كردۆتهوهو دهبێت باوهڕدار وتهو كرداری پێكهوه گرێبدات.
که پێناسهی باوهڕ بهمانای گوفتاری دڵو زمان، كرداری دڵو زمانو ئهندامهكان دێت.
گوفتاری دڵ: بهمانای دانپێدانان دێت.
كرداری دڵیش: بریتییه لهتهسلیم بوونو نییهت پاكیو مل كهچبوون و خۆشویستنی كردهوه چاكهكان.
كرداری زمانو ئهندامهكانی لهش: بریتییه لهبهجێهێنانی فهرمانهكانو دووركهوتنهوه لهقهدهغهكراوهكان.
نهك وهك (خهواریج) كهتهنها كرداریان پێ مهرجه نهك وهك (ئیرجاء)یش كهوا تهنها ووتهیان پێمهرجه!
ههربۆیه دهبینین كێشهكان لێرهوه سهرچاوهیانگرتووه، چونكه بۆ پهردهپۆشكردنی بێ بڕواییو خراپهكاریی دهسهڵاتداره ستهمكارهكان دهڵێن: “لهبهرئهوهی بهدهم بڕوای هێناوهو بهخۆیشی ناڵێت كافر!، ئهوا موسوڵمانه؟، كهئهم وتهیه هێندهی زهویو ئاسمان دووره لهبهرنامهو پهیڕهوی پێغهمبهری خوا (موحهممهد)هوه(صلی اللە علیە وسلم) چونكه وهك زانایان دهفهرموون ههروهك چۆن شایهتومان دهروازهی هاتنه نێو بازنهی ئیسلامهتییه، ئاوههایش چهندین دهروازهو رێگای تر ههن كه شایهتومانهكهت ههڵدهوهشێننهوهو سوودیان نابێت بۆت، خۆ شهیتان تهنها لهكرداردا سهرپێچیی فهرمانی خوای كرد! تهنانهت لهوكاتهیشدا سوێند بهعیزهتی خوا دهخوات بۆ ههڵگێڕانهوهی بهندهكانی خواو داوای مۆڵهت ههر لهخوای گهوره دهكات، بۆئهوهی بیهێڵێتهوه تا رۆژی دیاریكراو، ئهگهر وابێت خۆ شهیتانیش ئیقراریكردووهو باوهڕیشی ههربهخوا ماوه ئهی بۆ ئهو دهڵێن چی؟!.
ئهم كۆمهڵه تابڵێیت زمانیان تیژه لهسهر زانایانو بانگخوازانی سهرڕاستی ئهم ئوممهته، تهنانهت ئامادهییان تێدانییه عوزرێكیش بهێننهوه بۆیان، لهخوایان دهوێت ههڵهیهك یان زهلهیهكی سهرزمان بكهنو بكرێته بنێشته خۆشهی سهرزمانیانو كهسایهتیی ئهو كهسانهی پێلهكهداربكهن، وه بهپێچهوانهوه تابڵێیت بێغیرهتن بهرامبهر سوڵتانی (تاغوت)و ستهمكار، بگره دهیان ماناگۆڕكێ دههێننهوه تاوهكو ئهو دهسهڵاتانه وهك خۆیان بمێننهوهو ههركهسیش بهرههڵستیان بكات ئهوا لاڕێیهو دهرچووه لهفهرمانو گوێڕایهڵیی سهرۆكو لێپرسراوهكهی، لهگهڵ ئهو ههموو كوفرهیشیاندا كهههیانه ههر بهموسوڵمان لهقهڵهمیان دهدهن، لهسهر ئهندامهكانیشیان كردۆته واجبو بهپێویستی دهزانن دژایهتیی ئهو جۆره بیرو بۆچونانه بكرێتو دهزگا ئهمنییهكان ئاگاداربكهنهوه لهو جۆره كهسانهی كهوا بهههرجۆرێك بێت دژایهتیی ئهودهسهڵاتانه دهكهن، لهبهرئهوهی خاوهنی ئهم جۆره بیرو بۆچوونه تهنها دهتوانن لهژێر سێبهری دهسهڵاتێكی خراپهكاردا دیدو بۆچوونی خۆیان ئاشكرابكهن بۆ خهڵكیو خهڵكی بۆ بانگهێشت بكهن، كاتێكیش كوفرێك لهو دهسهڵاتانه دهبینرێتو لهلایهن كهسانی سهرڕاستی ئهم دینهوه خهڵكی لێئاگاداردهكرێتهوه، ئهمانه دهبنه پهرژین بۆ دهسهڵاتهكهو دهڵێن: “نابێت لهمینبهرهوه رهخنهو گلهییو گازهنده بكرێت لهلێپرسراوی موسوڵمانان، بهڵكو دهبێت لهڕێی كۆمهڵه زانایهكهوه لهنزیكهوه ئاگاداربكرێنهوه”، بهڕاستی وهك پێشینان فهرموویانه، ئهمه: “بانێكهو دوو ههوا”.
باشه بۆچی بۆ ههڵهی زانایهك راستهوخۆ دهكهونه شكاندنو لهكهداركردنی بهبێ ئاگاداركردنهوهی لهههڵهكهی! بۆچی ئامادهنین تهنها عوزرێكیش بهێننهوه بۆ ئهوكهسه، وهك ئهو ههموو عوزرهی كهدهیهێننهوه بۆ سهرانی (تاغوت)، لهبهرامبهریشدا بۆ راگرتنی ئهو دهسهڵاته بێدینه دهڵێن: “دهبێت لهنزیكهوه بچنه لایانو ئامۆژگارییان بكرێت!” ههربهڕاست تائێستا چهندجار چوونهته لای ئهو دهسهڵاتدارانهی خاوهنی ئهو ههموو خاڵه كوفرییانهن كه دهیكهنه یاساو دهستوور بهسهر میللهتانی موسوڵمانهوهو بهزۆرهملێیش دهبێت خهڵكی پێیهوه ملكهچو پابهند بكرێ؟! ئایا ئهوان لهلوت بهرزیی خۆیانهوه رازی دهبن ئامۆژگاری بكرێن؟ لهكاتیكدا بهئاشكرا دهڵێن: ئایینی ئیسلام ههموو شتێكی تێدانییهو بۆ كاتی خۆی بووه، پێویسته ئێستا سوود لهسیستهمی دیكهی دهستكرد ببینرێت!.
ئهم كۆمهڵه زۆر بوێرن له بڕیاردانو فهتوادهركردن لهسهر زانایانی ئیسلام، بهوردبین دهگهڕێن بهدوای ههڵهی زانایهك یان بانگخوازێكدا كهبهرههڵستیی دهسهڵاتێكی ستهمكار بكات، راستهوخۆ دهكهونه رهخنهلێگرتنو قسه پێوتنیو دهیان كتێبو نامیلكه دهنوسن لهدژیو ههر زوو ئهندامانو لایهنگرانی خۆیان ئاگاداردهكهنهوه لێی، كهوا دووربكهونهوه لهههموو وانهو كۆڕو ووتارێكی، چونكه بهڕای ئهوان شوبههو گومان بڵاودهكاتهوه! ئهمهیش لهترسی ههڵماڵینی رووی راستهقینهیانه لهلایهن ئهو زاناو بانگخوازه سهرڕاستانهوه، ئهگینا كهسێك بهرنامهیهكی راستو رهسهنی پێبێتو پهیامی خوا سهرڕاستانه بگهیهنێت ئهوا ههرگیز ناترسێت بهلهدهستدانی ئهندامانی كۆمهڵهكهی، چونكه پێغهمبهری خوا (صلی اللە علیە وسلم) ههیه كاتێك بهرهو بهههشت دهڕوات، هیچ كهسێکی لهگهڵ نییه!.
لهلایهكهوه دهڵێن: ئێمه بهشداریی سیاسهت ناكهین، بهڵام ههركات ئهودهسهڵاته كهوته خهتهرهوهو خهڵك لێیان ڕاپهڕی، ئهوا راستهوخۆ دهستدهكهن بهنووسینو بڵاوكردنهوهو راگهیاندنی دهیان فهتوا لهدژی خهڵكی ستهملێكراوو راپهڕیوو دهیان تۆمهت دهخرێته پاڵیان، ههر لهدهرچوونهوه تاوهكو خهواریجو تهكفیریو موبتهدیع، پهنا بهخوا دهگرم، ههندێكیان ئهوهنده رۆدهچێت بهئههلی ئاگریش لهقهڵهمت دهدات ههر لهدونیادا پێشئهوهی بگهڕێیتهوه لای خوا، كهئهمه تهنها مافی خوای گهورهیهو تهنها ئهو زانایه بهوهی كهوا كێ بۆ ئاگرهو كێ بۆ بهههشت، ئهمه لهكاتێكدایه بابای كافر قورئان دهسوتێنێت بهئاشكرا، بهڵام ورته لهزمانی نایهت بهرامبهری؟.
خاڵێكیتری چهواشهكارییان ئهوهیه كاتێك پێناسهی عهلهمانی یان دیموكراسی دهكهن، بهكوفرو بێدینی لهقهڵهم دهدهن، لهكاتێكدا ئهو دهسهڵاتهی ئهوان كردوویانه بهلێپرسراوی موسوڵمانانو بهموسوڵمانیان لهقهڵهمدهدهن بهئاشكرا عهلهمانینو دهڵێن: “ئێمه نامانهوێت ئیسلام حاكم بێتو دهمانهوێت دهسهڵاتێكی عهلهمانی لهڕێی سیستهمی دیموكراسییهوه یاسا دابڕێژێت!” ئاخر چۆن خهڵكی فریودهدهن كهوا كاتێك كهسێكی عهلهمانی بهدهمی خۆی دهڵێت: من عهلهمانیمو دیموكراسیشم قبوڵه. كاری جیدیش دهكات بۆ چهسپاندنی عهلهمانییهتو خۆی دهڵێت: من عهلهمانیم، تۆ بهدهیان ماناگۆڕكێ بۆ خۆڵكردنه چاوی موسوڵمانان، وهڵامی دهدهیتهوهو دهڵێیت: نا قوربان گیان تۆ موسوڵمانیتو فیترهتت پاكه!.
بۆ خۆدزینهوهیشیان لهجیهادو تێكۆشان لهپێناوی خوادا دهڵێن: دهبێت سهرۆكی وڵات بڕیاربدات بۆ ئهو مهبهسته! ئاخر پێم ناڵێن كام سهرۆك؟ ئهوهی كهخۆی داوایكردووه خاچپهرستان بێنه وڵاتی موسوڵمانانو داگیریبكهن؟ دواتر كێ فهتوای جیهادمان بۆ بدات؟ بهڕای تۆ بڵێین با بڕۆین بۆ لای ئهبوجههلو بڵێین: قوربان گیان ئهرێ كهی بڕیاری جیهاد دهردهكهیت بهرامبهر خاچپهرستان كهوا خاكو ئاوی موسوڵمانانیان داگیركردووهو مزگهوتهكانمان دهڕوخێننو وێنهی خاچیش لهسهر قورئانهكانمان دهكێشنو چهندین كاری تری ناشایسته دهكهن بهرامبهر برایانو خوشكانمان لهزیندانهكاندا؟ وهك لهههموو ئهو گرته ڤیدیۆییانهی كه بهدهستی خۆیان گرتوویانهو تۆماریانكردووه؟.
خاڵی زۆر ههیه كهباسی لێوهبكهین سهبارهت بهم كۆمهڵه، كهوا تهنهاو تهنها وهك دهروێشێك لهشێخهكانی خۆیان نهبێت قسهی هیچ زانایهكی تریان پێ ڕاستو پهسهند نییه، بهڵام لهجیاتی دهروێشایهتییه كۆنهكه بوونهته دهروێشی مۆدێرن! ئهگهر تۆیش ئهو شێخانهی ئهوانت بهدڵنهبێت یان رهخنهیان لێبگریت ئهوا مهگهر خوا بۆ خۆی بزانێت چۆن دهتكهن بهكێوداو دهكهونه ناوزڕاندنو له كهداركردنت، چونكه بهلای ئهوانهوه ئهو شێخانهی دهستنیشان كراون هێڵی سوورنو نابێت هیچكهس قسهی ههبێت لهسهریانو دهبێت گوێڕایهڵی كراوبن. ئهم كهسانه هێندهی بهلایهنه بچووكهكانی دینهوه خهریكن، نیو ئهوهنده خۆیان سهرقاڵ ناكهن بهلایهنه گهورهكانی ئایینهوه كهئهویش گێڕانهوهی حوكمی خوایه بۆ سهر كورسیی حوكم كهچارهسهری ههموو كێشه بچووكهكانیش لهنێو دهسهڵاتی حوكمڕانیی ئیسلامیدا دهكرێن.
لهژیانی خێزانداریشدا زۆریان سهركهوتوونین، چونكه زۆر توندو تیژن بهرامبهر خێزانهكانیانو بهزۆرهملێ بیروڕای خۆیانیان بهناوی شهرعهوه لهسهر دهچهسپێنن، ئهمهیش وایكردووه كه زۆرێك لهئافرهتان سڵ بكهنهوه لهبهستنی گرێبهستی هاوسهرگیری لهگهڵ ئهم جۆره كهسانهدا، بهشێوهیهكی گشتی ئیسلام لای ئهمان تهنها ((رووكهشو وتهی سهرزمانو روخساره بهبێ كرداری مرۆڤهكان)).
ههربۆیه دهبینین ئهو قهدرو رێزهی كه لهسوننهت دهگیرا كاتی خۆی لهكوردستاندا ئێستا دیندارێتی كاڵبۆتهوهو خهڵكی رۆژ بهڕۆژ سارد دهبنهوه لهدینهكهو لهبهرامبهریشدا رۆژ بهڕۆژ لاوهكانمان بهرهو خراپهكاری دهڕۆنو دووردهخرێنهوه لهئایینی پیرۆزی ئیسلام، ئهگهر زاناو بانگخوازو نوسهره ئیسلامییهكان خهڵكی هۆشیارنهكهنهوه لهم بیرو بۆچوونهو راستكردنهوهی ئهو ههڵانهی كه ئهوان تێی كهوتوون ئهوا هێندهی تر شهرعی خوا لهكاردهخرێت لهههرێمی كوردستاندا.
پڕۆفایلی (المرجئه):
یهكێكن لهتاقمه كهلامییهكان، كه خاوهنی تێگهیشتنو بیروبۆچوونێكی ههڵهن لهبواری ئیمانهوه، كه لهنێو خۆیاندا زۆر چوون یهكنین، ههڵبهت قسهیان سهبارهت بهزۆر تاقمو پێڕ كردووه، یهكهم كهسیش كه قسهی ئیرجائی لێبیستراوه (ذر بن عبدالله المذحجی)یه، دامهزرێنهری ئهم گروپه گومڕایه لهلایهن (جههمی كوڕی صهفوان)هوه بووه كه زانایان دهفهرموون: شوێنكهوتهی ههواو ئارهزوو بووهو ههرگیز لهكۆڕی زانایاندا دانهنیشتووهو تهنها حهزی بهكۆڕی نهزانو خراپهكاران بووه، وه توندترینیان ئهوانهن كه ئهڵێن: “ئیمان تهنها ناسینهو كوفریش بریتییه لهجههل بهخوا” لهقسهكانیان ئهوه وهرئهگیرێت كه ئیبلیسو فیرعهون تێراوتێر بڕوادارن!! وه پێیانوایه كه ئیمان بهس بریتییه لهبهڕاست دانانو كردهوهیش ناچێته جوغزی ئیمانهوه، كهسێك لهدڵهوه مادام بڕواداره، ئهوا ئهگهر كردهوهیشی نهبێت، ههر بڕوادارهو ئههلی بهههشته!.
لهڕووی زمانهوانیشهوه، (ئیرجاء) واته: دواخستن، ههروهك خوای گهوره دهفهرموێت: [قَالُواْ أَرْجِهْ وَأَخَاهُ] اڵعراف (111) واته: مۆڵهتی بدهو دوای بخه. ههروهها بۆ ئهوهیش بهكاردێت كه ئومێدی پێبدات، بهپێی ئهو مانایه مورجیئه دێنو كردهوه لهئیمان جوێ ئهكهنهوه، واته: دوای ئهخن، یان لهبهرئهوهی كه سزاكان لهتاوانباران دوائهخهن! وه پێیان وایه كه (تاوان هیچ كارێك ناكاته سهر ئیمان، ههروهك تاعهتیش لهگهڵ كوفردا رێناكهوێت).
بهناوبانگترین قسهكانی مورجیئهیش ئهمانهی خوارهوهن:
- ئیمان تهنها بریتییه لهبهڕاست دانانو ناسین لهدڵدا، كه ئهمه قسهی جههمییهكانیشه ئهگهر لهگهڵی رێبكهون.
- ئیمان بریتییه لهگوفتاری زمان، ئهگهرچی داماڵراوبێت لهڕووی بیروباوهڕهوه، واته: مادام لهزمانهوه دهڵێن: ئیماندارین ئهگهر لهدڵیشدا ئیمانیان نهبێت، ههر بڕوادارن، كه ئهمهیش قسهی كهڕامییهكانه.
- ئیمان تهنها گوفتاری زمانو بهڕاستدانانی دڵه، ئهمهیش قسهی فوقههای مورجیئهكانه. كهواته: كردهوهكانی جهواریح بهدهرن لهم پێناسهوه، وائهزانن كهئیمان جێگیرهو نه زیادئهكاتو نه كهمیش ئهبێت! كه ئهمهیش پێچهوانهی بیروباوهڕی ئههلی سوننهو جهماعهیه، كه ئهمڕۆ ههندێك لهوانهی بانگهشهی سهلهفییهت دهكهن لهگهڵیاندا لهڕووی ههڵسوكهوتو مامهڵهیان كاكهو برالهییهكیان ههیه!.
………………………………………………………………………………………..
- بۆ ئهم پێناسهو پڕۆفایله سوودم لهبابهتێكی مامۆستا هێمن عهبدولعهزیزو ماڵپهڕی (ئیسلام وێب) وهرگرتووه.
نوسین و ئامادهکردنی: باوكی ئهسماء
0 التعليقات:
إرسال تعليق