مەسەلەى حوکمى سوتاندن بە ئاگر لەمڕۆدا مشتومڕیکى زۆرى دروست کردووە..کەسانێک کەوتونەتە قسە کردن لێى کە خۆیان وان لە ناو بازنەى عەمالەت و کوفرو ڕیددەدا..چەندان سوتانى موسڵمانانى بینیوە هەر لە کوردستان کە ئاوایى وا هەبووە بە باڵندەو ئاژەڵەکانیشیەوە سوتێنران هیچ نەوترا..ئیخوانەکانى میصر لە تەحریرو ڕابیعەى عەدەوىدا برژێنران هیچى نەوت..بەردەوام لە سوریا دەسوتێنرێن هیچ نەوترا..کەچى بۆ ڕازى کردنى کوفرو دەرخستنى داخى دڵى خۆى بەبێ عیلم لە شتى تردا کەوتۆتە قسە...جا بە کورتى ئەم بابەتە بخوێنەرەوەو بەبێ دەمارگیرى بزانە ئەصڵى سوتاندن و حوکمى ئیسلام لەبارەیەوە چییە:
برایان خوشكان السلام علیكم پێم خۆش بوو كە رون كردنەوەیەك لە زانایانەوە دەربارەی سوتاندن لە ئیسلامدا بۆ هەموان بخەمە روو بەبەڵگەى ڕاست و ڕەوان:
حەمزەی ئەسلمی دەڵێت پێغەمبەری خوا منی كرد بە ئەمیری چەن چەكدارێك ئینجا پێی فەرموم: ئەگەر فلّان كەست دەست كەوت ئەوە بیسوتێنە كاتێك من هەستام وچوم پێغەمبەر بانگی كردم و فەرموی: ئەگەر فڵان كەست دەست كەوت بیكوژە ومەسوتێنە كە بەراستی جگە لە خاوەنی ئاگر كەس بۆی نییە خەڵك بە ئاگر سزا بدات..
وەهەروەها كاتێك كە ئیمامی عەلی ئەوانەی كە پاشگەزبونتەوە لە ئیسلام سوتاند و خەبەرەكەی گەیشتە ئینوعەباس، ئیبنو عەباس وتی: ئەگەر من لەباتی عەلی دا ببایام نەم دەسوتاند چونكە پێغەمبەر دەفەرموێت: رەوا نییە بۆ كەس كەسێك بە سزای خوا واتە ئاگر سزا بدات. وە دەم كوشتن چونكە پێغەمبەر دەفەرموێت: ئەوەی كە دینەكەی گۆری بیكوژن-- موسلیم وە بوخاری
وەهەروەها كاتێك كە خەبەر گەیشتە ئیمامی عومەر كە خالد خەڵكێكی سوتاندوە چو بۆلای ئیمامی ئەبوبەكرو داوای كرد كە خالید لە سەركردەی لابات وبە ئیمامی ئەبوبەكری وت: لای بە ئەو كەسەی كە بە عەزابی خوا خەڵك سزا دەدات .
ئیمامی ئەبوبەكریش وتی: شمشێری راكشاوی خوا ناخمەوە ناو غەلافەكەی... مەبەستی لە شمشێری راكشاوی خوا خالد بو كە پێغەمبەر ی خوا ئەو ناسناوەی پێدابو—سیف الله المسلول -- شرح البخاری لابن بطال (ج5)
لەم فەرمودانە دەردەكەوێت پێغەمبەری خوا سوتاندنی مرۆڤی پێ ناخۆشە نەتەنها بۆ مرۆڤ بەڵكو بۆ هەمو گیان لەبەران وەك ئەوە ی كە ئیمامی مسلیم بۆمان دگێرێنێتەوە كە پێغەمبەری خوا گوێدرێژیّكی - الحمار-- بینا كە لە ناو چاوی داخ كراوە و بەم شێوە دیاریان كردوە پێغەمبەر كە ئەمەی بینا فەرموی: لعنتی خوا لەو كەسەی كە ئاوا دیاری كردوە...
جابۆیە هندێ لەزانایان هەرلە بنەرت دا سوتاندیان پێ حرامە... بەڵام بە تێنوارینی سیرەو ئەحكامی فقهیەكان و ژیانی سەحابە دەردەكەوێت كە لە هندێكات دا ئیزن بە سوتاندن دراوە.. ئەوەی كە من لێی ئاگادارم ئەم دوحالەتەیە :
یەكەم: قصاص –تۆڵە سەندنەوە-
پرسیار ئەوەی كە ئایا گەر كەسێك كەسێكی دیكە بسوتێنێت یان دەست و پێی بە زیندوی ببرێت وچاوەكانی دەربهێنێت و بەم شێوەیە بیكوژێت ئایا تۆڵسەندنەوە لە بكوژ هەردەبێت بەم شێوازە بێت یان نە؟
زانایان دوو رای جیاوازیان هەیە هندێك لە زانایان پێیان وایە توڵە سەندنەوەكەی هەر دەبێت بە كوشتنی بە شتێك وەك شمشێر بێت و بەس ونابێت بسوتێنرێت یان دەست و قاچی ببرێت كە ئەمە رای ئەبو حەنیفەیە
بەڵام ئیمامی شافعی و مالێك و ئەحمەد پێیان وایە بكوژ چی لە كوژراو كردوەو چۆن كوشتویەتی دەبێت هەر ئاوەها بكوژرێت-- جامع العلوم والحكم لابن حجر (ج1)—
وە ئەم زانایانە دەست دەگرن بە هندێ بەڵگە وەك ئەوەی كە پێغەمبەری خوا بە خیًلًی "عۆرنیین" ی كرد...
ئەم خێڵەم پاش ئەوەی كە موسڵمان بون وهاتن بۆ مەدینە كەش و هەوای مەدینە پێیان نەسازیاو توشی نەخۆشی بون پێغەمبەریش بۆ ئەوەی چاك ببنەوە فەرموی: برۆن بۆ دەری مەدینەوە لە شیرو میزی حوشترەكانی بەیت ولمال بەكار بهێنن تا چاك دەبنەوە ئەوانیش وایان كرد و چاك بونەوە بەلام كاتێك كە چاك بونەوە دەست وقاچی ئەوشوانەی كە پێغەمبەر دای نابو بۆحوشترە كان بە زیندوی بریان وچاویان دەرهێنا و لە بە خۆر بەجێیان هێشت تا لەو بیابانەدا مرد.. كاتێك ئەم هەواڵە گەیشتە پێغەمبەری خوا چەكدارانێكی بە شوێنیان رەوانە كرد ئەوانیش توانیان بیان گرن وبیان هێنە خزمەتی پێغەمبەر جا پێغەمبەریش فەرمانی دا ئەوەی ئەوان كردویەتیان بە شوانەكە هەرئەوەیان پێبكرێت وە هەر ئاویشیان پێكرا دەست وقاچیان بە زیندوی برایەوەو چاویان دەرهێنراو لەبەر هەتاو بەجێیان هێشتن تاكو مردن...
جا زانایان دەڵێن ئەگەرچی دەست وقاچ برین – المثلە—رەوانییە بەڵام لە كاتی قصاص دا رەوایە وەك پێغەمبەر ئەنجامی دا..
یان لە فەرمودەیەكی دیكە هاتوە كە ئافرەتێك سەری ئافرەتێكی خستە نێوان دو بەردو بەو شێوەیە كوشتی .. پێغەمبەریش فرمانی دا هەر بەو شێوازە بكوژرێتەوە...
دوهەم: نێربازى...
هندێ لە زانایان پێیان وایە ئەوەی كە ئیشی نێربازىدەكات – نێربازی—ئەوە حاكمی مسڵمانان بۆی هەیە بیسوتێنێت..
ئیبن وقەیم دەڵێت: ئیمام بۆی هەیە نێرباز بسوتێنێت وەك ئەوەی كە صەحابە ئەنجامیان دا ... خالدی كوری وەلید نامەیەكی بۆ ئیمامی ئەبوبەكر رەوانەكرد وباسی خەڵكێكی بۆ كرد كە پیاو لە پیاو مارەدەبرن .. ئیمامی ئەبوبەكریش لە گەل سەحابە مەشوەرەی كرد وئیمامی عەلی وتی جگە لە قەومێك نەبێت پێشتر كەس ئەم ئیشەی نەكردوە كە خوایش ئەوەی لێكردن كە هەمومان دەزانین من پێم وایە دەبێت بسوتێنرێن پاشان هەمویان لەسەری یەكدەنگ بون پاشان ئیمامی ئەبوبەكر بە سوتاندنی ئەو نێربازانە فەرمانی بە خالید داو ئەویش وای لێكردن ..
ئەوە بەڵگانەی كە ئاماژەم پێكرد بە عربی لەخوارەوە دام ناوە...
وقالَ ابنُ وَهْبٍ أخْبَرَنِي عَمْرٌ وعنْ بُكَيْرٍ عنْ سُلَيُمَانَ بنِ يَسارٍ عنْ أبِي هُرَيْرَةَ رَضِي الله تَعَالَى عَنهُ أنَّهُ قالَ بَعَثَنَا رسولُ الله صلى الله عَلَيْهِ وَسلم فِي بَعْثٍ وَقَالَ لَنا إنْ لَقِيتُمْ فُلاناً وفُلاناً لِرَجُلَيْنِ مِنْ قُرَيْشٍ سَمَّاهُما فَحَرِّقُوهُما بالنَّارِ قَالَ ثُمَّ أتَيْنَاهُ نُوَدِّعُهُ حِينَ أرَدْنَا الخُرُوجَ فَقَالَ إنِّي كُنْتُ أمَرْتُكُمْ أَن تُحَرِّقُوا فُلاناً وفُلاناً بالنَّارِ وإنَّ النَّارَ لَا يُعَذِّبُ بِها إِلَّا الله فإنْ أخَذْتُمُوهُما فاقْتُلُوهُما.
وحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى التَّمِيمِيُّ، وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، كِلَاهُمَا عَنْ هُشَيْمٍ، وَاللَّفْظُ لِيَحْيَى، قَالَ: أَخْبَرَنَا هُشَيْمٌ، عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ صُهَيْبٍ، وَحُمَيْدٍ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ نَاسًا مِنْ عُرَيْنَةَ قَدِمُوا عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْمَدِينَةَ، فَاجْتَوَوْهَا، فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنْ شِئْتُمْ أَنْ تَخْرُجُوا إِلَى إِبِلِ الصَّدَقَةِ، فَتَشْرَبُوا مِنْ أَلْبَانِهَا وَأَبْوَالِهَا»، فَفَعَلُوا، فَصَحُّوا، ثُمَّ مَالُوا عَلَى الرِّعَاءِ، فَقَتَلُوهُمْ وَارْتَدُّوا عَنِ الْإِسْلَامِ، وَسَاقُوا ذَوْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَبَلَغَ ذَلِكَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَبَعَثَ فِي أَثَرِهِمْ فَأُتِيَ بِهِمْ، فَقَطَعَ أَيْدِيَهُمْ، وَأَرْجُلَهُمْ، وَسَمَلَ أَعْيُنَهُمْ، وَتَرَكَهُمْ فِي الْحَرَّةِ، حَتَّى مَاتُوا
قال القرطبي في المُفهم (ج15) : “من قَتَل بشيء قُتل به . وقد اختُلف فيه ، فذهب الجمهور : إلى أنَّه من يُقتل بمثل ما قَتَل من حجر ، أو عصا ، أو تغريق ، أو خنق ، أو غير ذلك ما لم يقتله بفسق كاللوطية ، وإسقاء الخمر ؛ فيقتل بالسيف. وحجَّتهم هذا الحديث ، وقوله تعالى {فمن اعتدى عليكم فاعتدوا عليه بمثل ما اعتدى عليكم} ، وقوله تعالى : {والجروح قصاص} . والقصاص أصله : المساواة في الفعل . ومن هؤلاء من خالف في التحريق بالنار ، وفي قتله بالعصا . فجمهورهم : على أنَّه يقتل بذلك” (انتهى)
18 - يرى الإمام أبو حنيفة أنّ عقوبة اللّواط سواء اللاّئط والملوط به التّعزير ، ويجيز للحاكم أن يكون التّعزير بالإحراق.
وإلى هذا الرّأي ذهب ابن القيّم وأوجب إحراقهما ابن حبيب من المالكيّة ، خلافاً للجمهور الّذين يرون أنّ عقوبتهما لا تكون بالإحراق وتفصيل ذلك في ' الحدود '.
واستدلّ من رأى الإحراق بفعل الصّحابة وعلى رأسهم أبو بكر.
قال ابن القيّم في إعلام الموقين (ج4) : وقال أصحابنا: إذا رأى الإمام تحريق اللوطي بالنار فله ذلك ؛ لأن خالد بن الوليد كتب إلى أبي بكر – رضي الله عنه – أنه وجد في بعض نواحي العرب رجلا ينكح كما تنكح المرأة، فاستشار أصحاب النبي – صلى الله عليه وسلم – وفيهم أمير المؤمنين علي كرم الله وجهه، وكان أشدهم قولا، فقال : إن هذا الذنب لم تعص الله به أمة من الأمم إلا واحدة، فصنع الله بهم ما قد علمتم، أرى أن يحرقوه بالنار ، فأجمع رأي أصحاب رسول الله – صلى الله عليه وسلم – على أن يحرقوه بالنار ، فكتب أبو بكر الصديق – رضي الله عنه – إلى خالد بن الوليد – رضي الله عنهما – بأن يحرقوا ، فحرقهم ، ثم حرقهم ابن الزبير ، ثم حرقهم هشام بن عبد الملك” . (انتهى)
ئامادەکرنى/ سەربازى نەناسراو
0 التعليقات:
إرسال تعليق